نیازمند مدیریت یکپارچه در پاندمی کرونا هستیم

به گزارش پایگاه خبری پزشکان و قانون (پالنا)، دکتر حسن جلیلی در جلسه ششم "کمیسیون سلامت و پزشکی ستاد علم و فناوری" که به منظور "مدیریت یکپارچه کرونا" و "راهکارهای هم افزایی دانش و توان تولید واکسن داخلی" در محل ساختمان شورای عالی انقلاب فرهنگی برگزار شد گفت: واکسن برکت مانع فعالیت هیچ واکسن سازی در کشور نشده است و باید هر حرف و سخنی با مدرک همراه باشد. "برکت" بنا به دلایلی با وجود ماموریت‌ها و مسئولیت اجتماعی خود، به ساخت واکسن کرونا ورود کرده است.

مدیر عامل شرکت دارویی شفا فارمد افزود: واقف هستید که ظرفیت یک ساله کل تولید کشور در زمینه واکسن‌های انسانی، بیشتر از ۴۰ الی ۵۰ میلیون دز نبوده است، اما در حال حاضر ظرفیت فاز یک واکسن برکت ۳ تا ۵ میلیون دز در ماه و ۴۸ میلیون در سال است. اگر هیچ خطوط دیگر ما وارد عمل هم نشود، حدود ۴۸ میلیون دز واکسن را تولید خواهیم کرد که بزرگترین سایت تولید واکسن کرونا در کشور است.

وی افزود: به هر حال "برکت" در زمینه مواد اولیه دچار هیچ مشکلی نیست و راه خود را با قوت و قدرت طی می‌کند و نیز پیش بینی می‌کنیم تا ۱۰۰ یا ۱۵۰ میلیون دز در تامین مواد اولیه مشکلی نداشته باشیم، اما اگر نقدینگی تامین نشود، آن زمان دچار مشکل می‌شویم. به هر حال در همه دنیا واکسن توسط دولت پیش خرید می‌شود، اما ما در ایران واکسن را تحویل می‌دهیم، اما دریافت پول با تاخیر مواجه است. بضاعت مالی هم محدود است و در حال حاضر برای تامین و ذخیره سازی مواد اولیه وام می‌گیریم؛ ۷۰ تا ۸۰ درصد مواد اولیه برای ۱۰۰ میلیون تقریبا در انبارها موجود است. امیدواریم به مدد همکاران وزارت بهداشت، مشکل نقدینگی هم حل شود.

سعید رضا عاملی دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی نیز ضمن تبریک هفته دولت و گرامی‌داشت یاد و خاطره شهید رجایی و باهنر گفت: با گذشت ۱۸ ماه از کرونا، این موضوع تبدیل به یک مسئله عمومی و جهانی شده است، چون در بسیاری از کشورها از جمله در ۱۰ کشور اول جهان، چه به لحاظ مرگ و میر و چه به لحاظ ابتلاء به کرونا آمار وسیعی را شاهد هستیم. کشور ایران هم در بعضی از شاخص‌ها جزو ۱۰ کشور اول محسوب می‌شود، اگرچه در نسبت مرگ و میر به یک میلیون جمعیت، رتبه مرگ و میر ایران ۴۸ است. البته ترس از کرونا خصوصا در میان خانواده‌هایی که عزیزانشان گرفتار مرگ کرونایی شده‌اند رو به افزایش است. به عنوان یک جامعه شناس ارتباطات عقیده دارم ترس خود منشاء حوادث بزرگ‌تر است، اضطراب اجتماعی را بالا می‌برد؛ زمانی که این موضوع بر فضای کلی جامعه تاثیر گذار می‌شود؛ تاثیر و تاثر عمیق‌تری بر جامعه حاکم می‌شود.

وی افزود: در حال حاضر در موضوع حکمرانی کرونا، بحث سلامت مردم در پیشگیری از کرونا و درمان آن و هم مسئله اقتصادی کشور، پیامدهای زیادی داشته است که مستلزم توجه به همه مولفه‌های مرتبط هستیم. اگر در بعضی از مسائل کشوری نیازمند مدیریت یکپارچه نبوده‌ایم، قطعا کرونا جزو مسائلی است که ضرورت مدیریت یکپارچه در آن محسوس و ملموس است.

دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی تصریح کرد: با نگاهی به مدیریت یکپارچه با دقت علمی لازم باید گفت؛ تقریبا از دهه ۸۰ به بعد به دوره دانش یکپارچه قدم گذاشته‌ایم و معنای مدیریت یکپارچه این است که تمامی عوامل مداخله کننده، در تصمیم‌سازی‌ها، تصمیم‌گیری‌ها و برنامه‌ریزی‌ها سهم پیدا کنند. بنابراین یک مدیریت "کاریکاتوری" مبنای کار نشود. مدیریت کاریکاتوری بمانند وجود غیرمتناسب در بدن است مثل یک دست لاغر در بدن چاق یا یک سر گُنده در بدن لاغر که نمایشگر یک نوع عدم تناسب است. نبود اجزاء کامل کننده کارها نیز مصداق عدم یکپارچگی مدیریتی است.  

عاملی گفت: در بحث حکمرانی کرونا به بحث سیاست‌های رسانه‌ای، فرهنگی، سیاست‌های اقتصادی و دانشی مرتبط با شرایط و...  باید توجه شود. یکی از بحث‌های مربوط به شرایط کرونا، واکسن است که هم کیفیت آن مهم است و هم هم‌افزایی و همکاری بین پلتفرم‌های هفتگانه واکسن در ایران، اهمیت راهبردی دارد. خوشبختانه "واکسن برکت" آغازگر و محور بزرگ این اقدام بود و این جرأت و جسارت "واکسن برکت" منجر به تولید و ظرفیت بزرگ علمی در نیل به خودکفایی کشور محسوب شده است.

وی اضافه کرد: درحقیقت در حوزه سلامت نمی‌توان به صورت آزمون و خطا جلو برویم و نیازمند یک قطعیت و ترجیح نسبی در کیفیت واکسن هم در واردات و هم در تولید هستیم. به نظر می‌رسد در این مسئله اعوجاج و پیچیدگی داریم و با متخصصین که صحبت می‌کنیم، باید در این قاعده به نکات خاصی توجه کرد، "شورای عالی انقلاب فرهنگی" مسئولیت راهبری علمی کشور با ظرفیت تصویب ۷۰ درصدی مصوبات حوزه علم و فناوری را دارا است و بنابراین امور دانش بنیان به شورای عالی انقلاب فرهنگی مربوط می‌شود و این‌گونه نباشد فردا روزی به خاطر عدم اقدامات لازم شرمنده مردم شریف ایران شویم.

دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی ادامه داد: واقعیت این است که دو واکسن ساز در کشور با قدمت ۱۰۰ ساله با زیر ساخت‌های مالی و علمی داریم و مشکلاتی داشته‌اند و با تاخیر وارد تولید واکسن شده‌اند. در زمینه واکسن برکت کار بزرگی صورت گرفته است و در یک بازه زمانی کوتاه تولید واکسن را با بسیاری از پیچ و خم‌ها محقق کردند، این کار باارزشی است و جریانات معاند بسیاری در خارج از کشور علیه واکسن برکت فعالیت دارند. متاسفانه در ایران، هر جایی حاکمیت ورود می‌کند، هدف نقد خارج از کشور می‌شود! مجموعه برکت بصورت شبانه‌روزی در جبهه علمی و پزشکی پای کار بوده است و دست مریزاد باید گفت و ان شاءالله خداوند متعال یاری کننده همه عزیزان و تلاشگران واکسن کرونا باشد.

عاملی اظهار کرد: موضوعاتی که در این جلسه مطرح می‌شود درباره واکسن خاصی نیست، اما از دوستان برکت برای پیشقراولی در این مسیر کمال تشکر را داریم. اشخاصی که در این مسیر گام بر می‌دارند را باید با جدیت، تقویت کنیم و همزمان دانش خود را در زمینه کرونا افزایش دهیم. باید مواظبت کنیم که گرفتار عصبیت علمی و سازمانی نشویم و روحیه باز برای دریافت تجربه و دانش جدید داشته باشیم.

وی تصریح کرد: دوستان اذعان دارند که منافقین و اپوزیسیون خارج از کشور از طریق اخبار جعلی، اعتماد مردم را هدف گیری می‌کنند و دائما بدنبال ایجاد تشویش و تردید اجتماعی هستند. به عنوان مثال با جوی که درباره مقام معظم رهبری در خصوص عدم واردات واکسن فایزر آمریکا، ایجاد شد؛ در تلگرام، اینستاگرام و توئیتر یک رصد داخلی انجام دادیم که ببینم مرجع تولید خبر کجاست. بیش از ۸۰ درصد اخبار جعلی مرتبط با کرونا متعلق به منافقان، سلطنت طلب‌ها و جریانات برانداز است که دنبال تیره و تار کردن شرایط و تحمیل ارزش‌های منفی نسبت به نظام جمهوری اسلامی و ملت شریف ایران هستند. اعتماد ملی ارزش بزرگی است و اگر خدشه‌ای به آن وارد شود، منشاء ضعیف شدن رابطه دولت و ملت و حتی رابطه مردم با مردم می‌شود که خواسته جبهه خوار و ضعیف منافقین است.
 
در این جلسه محمدرضا شمس اردکانی دبیر کمیسیون سلامت و پزشکی دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی گفت: در چندین جلسه کمیته سلامت درباره کرونا مباحثی مطرح شد که دکتر عاملی نظرشان این بود "باید جدی‌تر درباره بحث کرونا عمل کنیم". دلیلش این است که اتفاقات زیادی در این عرصه به وقوع پیوسته است، کرونا موضوعی است که ۸۵ میلیون انسان در ایران را درگیر کرده است و درباره آن نگرانی‌های عدیده‌ای وجود دارد. بنابراین دبیرخانه شورا از جایگاه ساختاری به عنوان نظارت و جایگاه قانونی‌اش ورود کرده است. دبیرخانه شورا به مدیریت چند وجهی کرونا ورود کرده است و این موضوع را با جدیت دنبال می‌کند.

وی افزود: در حال حاضر گرفتاری‌های بسیاری در حوزه مدیریت کرونا و واکسن داریم و بالاخره حرف و سخن‌های مختلف، کار را به سمتی برده است که ناتوانی‌های اجرایی دیده می‌شود و مقامات عالی رتبه نظام باید در این زمینه پاسخگو باشند. داروهایی که دارای اثربخشی در زمینه کرونا هستند، باید در وزارتخانه بهداشت و درمان پزشکی تمهیدات آن لحاظ شود و بعد رسانه‌ای شود، توانایی‌های شرکت‌های داروسازی در زمینه کرونا بر کسی پوشیده نیست، اما باید در جهت اثبات اثرگذاری دارو قدم برداریم. شرکت‌هایی چون "برکت" در این میدان خطیر پا گذاشتند، در این مسیر بودجه اولیه بسیاری تخصیص گرفت تا این مهم به ثمر برسد. بنابراین نباید در فضای بیرونی اعتماد مردم را در زمینه واکسن برکت کمرنگ کرد. باید در این امر انصاف را رعایت کنیم.

محمد مهدی گویا رییس مرکز بیماری‌های واگیر وزارت بهداشت در این جلسه گفت: چرا در کشوری موارد ابتلا به بیماری نزدیک به صفر و در کشوری دیگر آمار ابتلا بالا است! نمی‌توان تنها به پوشش بالای برنامه واکسیناسیون آن نسبت داد! در آمریکا و انگلیس شاهد پوشش بالای واکسیناسیون هستیم، اما ابتلا به بیماری بسیار زیاد است و چیزی که اتفاق افتاده، این است که موارد مرگ و میر کاهش یافته است. درحقیقت این مسئله نشان می دهد که تمام واکسن‌هایی که در حال حاضر موجود هستند، هیچ کدام مدعی نیستند که از ابتلا به بیماری کرونا می‌توانند جلوگیری کنند.  

وی افزود: واکسن مقوله‌ای است که در کنترل همه گیری باید جایگاهی برایش در نظر گرفته شود. گاهی اوقات این تصور پیش آمده واکسن یعنی پایان کرونا یعنی ۸۰ میلیون جمعیت را اگر واکسن بزنیم، کار تمام است و بیماری ریشه کن می‌شود، در جلسه‌ای مطرح شد چه کار کنیم تا موج بعدی رخ ندهد؟ در بیماری تنفسی این موضوع محال است؛ قطع به یقین مثل آنفلوآنزا که هر سال رخ می‌دهد، در آینده هم کرونا هم، این گونه است.

رییس مرکز بیماری‌های واگیر وزارت بهداشت ادامه داد: حال در زمینه کرونا چه کارهایی باید انجام داد؟ واکسن مقوله امنیت سلامت، جهانی و ملی است. به جای ایراد از واکسن باید زیر بازوی تمام تولیدکنندگان واکسن کرونا را در کشور بگیریم و کمک دهنده باشیم تا امنیت سلامت جامعه و نسل‌های بعدی را تضمین کنیم. فرض کنید واکسنی که در حال تولید است، در جایی از کارش هم ایراد دارد و اثربخشی لازم را ندارد! کسی که واکسن را تولید کرده است، خودش هم می‌تواند عیوب واکسن‌اش را در طول زمان حل کند. مثلا "فایزر" می‌گوید من به گونه‌ای برنامه‌ام را چیده‌ام که اگر یک سویه غیر معمول هم آمد، به فاصله دو هفته تا یک ماه می‌توانم علیه سویه جدید واکسن هم تولید کنم!

گویا اظهار کرد: چهار پلتفرمی که در دنیا مورد تایید قرار گرفته و خوشبختانه دانش تولید هر چهار پلتفرم در ایران هم در برکت، رازی، فخرا، پاستور و... موجود است. در حال حاضر جامعه تشنه واکسن هست. در روزهای آینده خبرهای خوشی برای جامعه خواهیم داشت. در مطالعات و تحقیقات صورت گرفته، واکسن برکت هیچ کم از واکسن سینوفارم چینی ندارد. بنابراین چرا به تخریب واکسن‌های داخلی بپردازیم و باید با نقدهای غیر منصفانه برخورد و پاسخی داده شود.

وی در خصوص مسائل مطرحی چون مرگ و میرهای ناشی از دز دوم واکسن اظهار کرد: این اطلاعات دقیق و مبتنی بر شواهد علمی نیست. با شواهد علمی این موضوع را ثابت می‌کنیم و این امر به صورت دقیق بررسی نشده است و بررسی‌های آماری و ریاضی صورت گرفته است. وزارت بهداشت و درمان پزشکی هم در این زمینه‌ها گزارشی ارائه خواهد داد. کنترل این همه گیری به هر حال با واکسن و اقدامات مقطعی تنها میسر نمی‌شود، بلکه اگر بخواهیم در این پیک و اوج همه گیری کاری صورت دهیم، قطعا بایستی قرنطینه ما طولانی‌تر باشد.

رییس مرکز بیماری‌های واگیر وزارت بهداشت در پایان سخنانش گفت: نکته آخر این است که موضوع کرونا را برنامه وزارت بهداشت تنها نباید دنبال کند، بلکه این وزارتخانه ۲۵ درصد این مشکل را می‌تواند حل کند و ۷۵ درصد آن به وزارت اقتصاد، برنامه بودجه، وزارت کشور، صدا وسیما و... برمی‌گردد. زمانی که قرنطینه اعلام می‌شود، همه این دستگاه‌ها پای کار باشند؛ در حال حاضر وزارت بهداشت و درمان پزشکی و نیروهای مسلح در عرصه نبرد با کرونا باقی مانده‌اند.

احمد کریمی مدیر پروژه واکسن فخرا گفت: در شرکت داروسازی میلاد داروی نور با توجه به سابقه‌ واکسن‌های نظامی و زیر ساخت‌های اعم از منابع انسانی و تجهیزات و... در زمان شهید فخری‌زاده، این مجموعه بنا شد تا در اختیار پیشگیری و درمان کرونا قرار گیرد، در عین حال در کنار این زیر ساخت، با حمایت وزارت دفاع در حال ساخت مجموعه بزرگتری هستیم که ۹۰ درصد پیشرفت کار را داشته‌ایم و تا مهر ماه تحویل داده می‌شود و با اضافه شدن این مجموعه، از آبان تا دی ماه ۱۴۰۰ حدود سه میلیون دز به صورت آزمایشی شروع می‌شود و از دی ماه به بعد ۵ میلیون دز ماهانه وارد چرخه تولید کنیم؛ این موارد به همت شهید فخری‌زاده صورت گرفت.

وی اظهار کرد: نکات اساسی این است که شاید باید به ساختارها نگاهی انداخت؛ این چند واکسن ساز در چرخه تولید جنبه دولتی و حاکمیتی دارند. واقعیت امر این است اشخاصی که از بخش خصوصی ورود کردند، هنوز نتوانستند به ساختار تولید واکسن وارد شوند، چون هزینه‌های آن بسیار زیاد است. آیا واقعا بخش خصوصی می‌تواند چون پاستور، رازی، برکت و فخرا هزینه کند، من بعید می‌دانم. ما سعی کردیم در فخرا از شبکه دانش بنیان بهره بگیریم. بسیاری از بخش‌های برون سپاری داخل کشور را فعال کردیم و شبکه را زمانی بازدید کنید. واقعیت این است که واکسن ساز و داروساز خصوصی عملا به سر منزل مقصود نخواهند رسید. این چهار پلتفرمی که در فاز بالینی به‌غیر از سیناژن "شرکت زیست فناوری خصوصی در ایران" قرار دارند بقیه همگی دولتی هستند. حال باید ساختارهایی را رعایت کنیم که بخش خصوصی هم همراه دولتی شود و از پتانسیل آنها در هم افزایی استفاده کنیم.

مدیر پروژه واکسن فخرا ادامه داد: نکته دوم این که آینده‌نگری باید درباره کرونا اتفاق بیفتد و به مخاطرات بعدی که ممکن است از مخاطرات فعلی بزرگ‌تر باشد، توجه کرد. آینده‌نگری بعد از کرونا مهم‌تر است، این مباحث را براساس مستندات علمی منتشر شده در دنیا می‌گویم؛ بنابراین از شورای عالی انقلاب فرهنگی تقاضا دارم در کارگروه‌های رصد و آینده پژوهی از این منظر هم به کرونا نیم نگاهی داشته باشید.

در ادامه جلسه ابراهیم سوزنچی معاون خط مشی گذاری و راهبردی اجرای ستاد علم و فناوری گفت: بسیار مناسب است که شورای عالی انقلاب فرهنگی و یا سازمانی شبیه آن کار هماهنگی را به عهده بگیرند تا از ظرفیت های داخلی بهینه استفاده کرد، برخی از افراد بعضا مکانیزم بازار را مطرح می‌کنند و در حال حاضر بحث هم افزایی و هماهنگی ملی مطرح است و نباید افسار گسیخته افراد را رها کرد که کاری صورت دهند. بنابراین به هماهنگی در حوزه توسعه فناوری نیازمندیم که نه معاونت علمی این کار را توانست انجام دهد و نه جای دیگر؛ تجربه نشان داده ستادهای فناوری هم نمی‌توانند این نقش را ایفا کنند. شاید باید از ورودی‌ها و موضوعات مشابه در این زمینه بهره ببریم تا هماهنگی ملی اتفاق بیفتد تا از موازی کاری‌ها جلوگیری شود تا به جمع بندی مورد قبولی برسیم.

علیرضا بیگلری رییس انستیتو پاستور ایران ضمن اشاره به اینکه تولید واکسن نیاز به حمایت مالی و اجرایی دارد گفت: در آمریکا دولت ترامپ دو میلیارد دلار فقط برای یک واکسن خرج کرد! باید به اعداد و ارقامی که از سوی واکسن سازهای داخلی در ایران و خارج از کشور هزینه می‌شود، توجه کنیم! دومین نکته اینکه برای بررسی "واکسن اسپوتنیک" من و دکتر شانه ساز دو روز به مسکو رفتیم تا داوری صورت گیرد؛ دیدیم که این واکسن کادر درمان را نجات داد. یک شرکتی علیه شرکت دیگر بحث می‌کند، بسیاری از مشکلات ما این است که کارشناسی‌هایمان علمی نیست.

جواد محمدی، دبیر هیات عالی جذب دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی گفت: حاصل این جلسه باید رسیدن به هدف و استراتژی باشد. همان طور که متخصصان امر فرمودند ابتلا به بیماری کرونا را نمی‌توان کاهش داد! هدف بایستی کم کردن مرگ و میر و عوارض ناشی از آن باشد. زمانی که هدف مشخص باشد استراتژی رسیدن به آن را می‌توان طراحی کرد. مملکت ما چون ماشین دودی است؛ شهید مطهری می‌فرمودند قدیم یک ماشینی بود قبل حرکت همه بچه‌ها نظاره‌گر آن بودند، اما تا ماشین راه می‌افتاد بچه ها دنبالش می‌دویدند و با سنگ آن را می‌زدند. یک واقعیتی است و باید به آن هدف چشم بدوزیم. حال باید بیاییم راهکارهایی برای کاهش مرگ و میر و کاهش عوارض بیماری داشته باشیم و اگر واکسنی می‌سازیم، به سمتی برویم که حداقل عوارض را داشته باشد.

وی افزود: نکته دیگر این که اگر امید ما تنها واکسن باشد، به زودی به نتایج دلخواه نمی‌رسیم، اما رعایت پروتکل‌های ابلاغی سازمان جهانی بهداشت (WHO) و نظارت اجرایی بر آنها در کشور یاری دهنده است. زمانی که می‌گویند یک پروتکل و دارویی به طور مثال ابتلاء و عوارض ناشی از این بیماری را کاهش نمی‌دهد، این موضوع را ابلاغ کنید و اگر پزشکی داروی از رده خارج را تجویز کرد، با او برخورد شود. تا زمانی که قاطع با تخلفات برخورد نکنیم، نمی‌توانیم این بیماری را تا حدی کنترل کنیم.

به گزارش ایسنا در پایان سعید رضا عاملی دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی جمع بندی کرد که: لازم است در مورد متولی و کمیته هماهنگی تولید واکسن کار شود و یک نوع همکاری و هم افزایی فراگیر صورت گیرد.