ضرورت توجه به سلامت روان مادران در دوران بارداری و پس از زایمان

به گزارش پایگاه خبری پزشکان و قانون (پالنا)، محمدرضا شالبافان در خصوص چالش‌های روانی بانوان و افسردگی آنان پس از زایمان گفت: خانم‌های باردار در طول دوران بارداری و در ماه‌های پس از زایمان یک الی دو ماه در معرض انواع اختلالات روان از جمله افسردگی و اضطراب هستند.

وی افزود: این اختلالات روان به دلایل مختلفی ایجاد می‌شوند که یکی از مهمترین دلایل تغییر در الگوی خواب، بیداری، اشتها، وضعیت وزن و حرکت افراد است که تمام این دلایل می‌تواند برای فرد استرس‌زا بوده و منجر به آسیب روانی در فرد شود، از طرف دیگر این اتفاقات منجر می‌شود که هورمون‌های دوران زنانگی در طول دوران بارداری و بعد از آن تغییر کرده که آن تغییرات هورمونی نیز می‌تواند آسیب‌زا باشد.

مدیر کل دفتر سلامت روانی اجتماعی و وزارت بهداشت گفت: در این ایام فرد بابت سلامت خود نگرانی داشته و نقش‌های زنانگی در منزل، رسیدن به وظایف، فعالیت‌ها و تعامل با دیگران گاهی استرس‌زا بوده و فرد با توجه به این عوامل ممکن است که در معرض خطر مشکلات سلامت روان از جمله افسردگی و اضطراب قرار گیرد، به خصوص در مورد کسانی که قبل از بارداری یا در بارداری‌های گذشته دچار این مشکلات بوده، احتمال تکرار دوباره آن بالا است.

وی تصریح کرد: بخشی از مراقبت‌های روانی مهم در محیط خانه و به‌ویژه توسط همسر و خانواده باید انجام شود. اگر در همان مراحل اولیه نشانه‌هایی مانند غمگینی، گریه‌های مکرر، کاهش انگیزه برای انجام فعالیت‌های روزمره یا بی‌علاقگی نسبت به زندگی مشاهده شود ضروری است که خانواده این علائم را جدی بگیرند و بی‌توجهی یا انکار این نشانه‌ها ممکن است به وخامت حال روانی مادر منجر شود، در صورت عدم تشخیص یا مراجعه دیرهنگام مشکلات روانی می‌توانند تشدید شوند و حتی سلامت جنین را نیز تحت‌تأثیر قرار دهند. به همین دلیل مراقبت از سلامت روان مادر نه‌تنها برای خود او بلکه برای سلامت و رشد نوزاد نیز حیاتی است. 

مدیر کل دفتر سلامت روانی اجتماعی و وزارت بهداشت تاکید کرد: نقش خانواده به‌ویژه همسر و خانواده همسر در حفظ و ارتقای سلامت روان مادران در دوران بارداری و پس از زایمان بسیار حیاتی است. برخلاف تصور برخی اختلالاتی مانند افسردگی و اضطراب در این دوران نه‌تنها اجتناب‌ناپذیر یا غیرقابل درمان نیستند بلکه با مراقبت و توجه کافی، می‌توان آنها را به‌موقع تشخیص داد و درمان مؤثر برایشان انجام داد.

شالبافان گفت: بسیاری از افراد نگران این موضوع هستند که تشخیص مشکلات روانی در دوران بارداری ممکن است منجر به تجویز دارو‌هایی شود که به جنین آسیب می‌رسانند و در بیشتر موارد اختلالات روانی با روش‌های غیردارویی مانند روان‌درمانی و مشاوره قابل درمان هستند. در مواردی هم که نیاز به دارو وجود دارد خوشبختانه دارو‌های ایمن و مؤثری در کشور در دسترس است که در دوز‌های مناسب و تحت نظر پزشک، بدون آسیب به جنین، می‌تواند حال مادر را بهبود ببخشد.

وی افزود: خانواده‌ها باید نشانه‌های اولیه مشکلات روانی مانند اضطراب، بی‌حوصلگی، غمگینی، یا اختلال در انجام فعالیت‌های روزمره را جدی بگیرند و در صورت مشاهده این علائم مادر را برای دریافت خدمات تخصصی به‌موقع یاری کنند. تشخیص و درمان زودهنگام نه‌تنها از وخامت شرایط جلوگیری می‌کند بلکه از بروز عوارض احتمالی برای جنین نیز پیشگیری خواهد کرد.

مدیر کل دفتر سلامت روانی اجتماعی و وزارت بهداشت گفت: زنانی که سابقه افسردگی، اضطراب یا سایر اختلالات روانی به‌ویژه در دوران بارداری یا پس از زایمان داشته‌اند پیش از اقدام به بارداری حتماً با روان‌پزشک یا روان‌شناس خود مشورت کنند. اطلاع‌رسانی به پزشک درباره تصمیم به بارداری می‌تواند به تنظیم دقیق روند درمانی و پیشگیری از بروز مجدد اختلالات روانی در دوران بارداری کمک کند.

وی تصریح کرد: اقداماتی مانند حفظ الگوی منظم خواب و بیداری، فعالیت جسمی سبک، اما مستمر، برخورداری از حمایت روانی خانواده و کنترل وضعیت جسمی مانند فشار خون و قند خون نیز نقش مهمی در حفظ سلامت روان دارند چرا که بروز مشکلات جسمی در این دوران می‌تواند زمینه‌ساز اختلالات روانی شود.

مدیر کل دفتر سلامت روانی اجتماعی و وزارت بهداشت با تأکید بر نقش پررنگ خانواده در حفظ سلامت روان مادران باردار افزود: حمایت خانوادگی به‌ویژه از سوی همسر یکی از عوامل مؤثر در کاهش احتمال بروز اختلالاتی مانند اضطراب و افسردگی در دوران بارداری و پس از زایمان است، ایجاد محیطی آرام و حمایتگر از سوی خانواده می‌تواند نقش مهمی در پیشگیری از مشکلات روانی ایفا کند. در کنار آن عواملی مانند تنظیم مناسب خواب و بیداری، مدیریت شرایط جسمی مانند فشار خون و قند خون، و فعالیت جسمی سبک اما منظم همگی در ارتقای سلامت روان مادر مؤثر هستند.