چرا فریب اطلاعات جعلی سلامت را می‌خوریم؟
در دنیایی که اطلاعات با سرعتی باورنکردنی در فضای مجازی دست‌به‌دست می‌شوند تشخیص حقیقت از دروغ به یکی از بزرگ‌ترین چالش‌های سلامت عمومی تبدیل شده است. اطلاعات نادرست درباره‌ی سلامت از درمان‌های معجزه‌آسا تا توصیه‌های بدون پشتوانه علمی نه‌تنها مردم را فریب می‌دهند بلکه می‌توانند جان انسان‌ها را به خطر بیندازند. اما چرا این شایعات بیشتر از واقعیت پخش می‌شوند؟ و چگونه می‌توان با آن‌ها مقابله کرد؟
به گزارش پایگاه خبری پزشکان و قانون (پالنا)، به نقل از theconversation، افراد به طور روزمره برای دریافت اطلاعات پزشکی یا سلامت به اینترنت مراجعه می‌کنند. علاوه بر جست‌وجوی فعال بسیاری نیز در شبکه‌های اجتماعی یا از طریق پیام‌های خانوادگی و دوستانه با اطلاعات سلامت مواجه می‌شوند.
اغلب افراد با نیت خیر این اطلاعات را برای دیگران نیز ارسال می‌کنند غافل از آن‌که بخشی از این اطلاعات می‌تواند نادرست گمراه‌کننده یا حتی خطرناک باشد.
انگشومان کاشیاپ دانشجوی دکتری ارتباطات سلامت دانشگاه مریلند نوشت: به عنوان پژوهشگری در حوزه ارتباطات سلامت تمرکز من بر یافتن راه‌های هنرمندانه و خلاقانه برای جذاب‌تر کردن اطلاعات سلامت است تا به مردم کمک شود تصمیمات آگاهانه‌تری بگیرند. اما واقعیت تلخ این است: اطلاعات نادرست در زمینه سلامت، معمولاً جذاب‌تر از واقعیت هستند و بسیار سریع‌تر پخش می‌شوند.
چرا اطلاعات نادرست باورپذیر و پرطرفدارند؟
اطلاعات جعلی در حوزه سلامت ممکن است به اشکال مختلفی ظاهر شود:
- تحریف واقعیت یا انتشار مطالبی که از نظر ظاهری درست به‌نظر می‌رسند ولی در واقع گمراه‌کننده‌اند
- استفاده از عناوین، تصاویر یا کپشن‌هایی که با محتوای اصلی هم‌خوانی ندارند
- ترکیب "ذره‌ای از حقیقت" با ادعاهای اشتباه، که باعث می‌شود مطلب باورپذیرتر جلوه کند
نمونه واقعی:در اوایل پاندمی کرونا، شایعه‌ای رایج شد مبنی بر این‌که نوشیدن الکل یا وایتکس می‌تواند از ویروس جلوگیری کند. در حالی‌که این مواد ممکن است ویروس‌ها را روی سطوح از بین ببرند، اما تماس آن‌ها با پوست یا مصرف خوراکی، به شدت خطرناک است.
اطلاعاتی که «بیش از حد خوب» به‌نظر می‌رسند، معمولاً واقعی نیستند
برخی اطلاعات جعلی با استفاده از جملاتی مانند «شکلات باعث کاهش وزن می‌شود» مردم را فریب می‌دهند. این نوع پیام‌ها:
- حس خوبی به فرد می‌دهند
- راه‌حل ساده‌ای برای مشکل پیچیده ارائه می‌کنند
- حس "دانستن چیزی خاص که دیگران نمی‌دانند" را القا می‌کنند
و به همین دلیل سریع‌تر از اطلاعات علمی و معتبر در شبکه‌های اجتماعی پخش می‌شوند.
نقش هیجان و احساسات در گسترش اطلاعات جعلی
ادعاهای جنجالی یا احساسی توجه زیادی جلب می‌کنند. برای مثال، زمانی که به دروغ گفته شد دکتر آنتونی فاوچی در شیوع کرونا نقش داشته، این خبر گسترده شد صرفاً به خاطر بار احساسی و جنجال‌برانگیز آن.
در مطالعه‌ای در سال ۲۰۲۰ در مورد تردید نسبت به واکسن مشخص شد که تیترهای پرسر و صدا پیش از کمپین‌های ملی واکسیناسیون می‌توانند موجب کاهش تمایل والدین به واکسیناسیون کودکان شوند.
چرا مردم اطلاعات نادرست را به اشتراک می‌گذارند؟
طراحی حرفه‌ای برخی سایت‌ها یا پست‌های اجتماعی می‌تواند مردم را فریب دهد. آن‌ها اغلب:
- از عکس پزشکان، لوگوهای معروف یا نمودارهای جعلی استفاده می‌کنند
- شامل نقل‌قول‌هایی بدون زمینه یا آمارهای قدیمی هستند
- بار احساسی و داستان‌های شخصی تحریک‌کننده دارند
نمونه‌ای معروف:مقاله‌ای با عنوان جعلی «زنجبیل ۱۰,۰۰۰ برابر قوی‌تر از شیمی‌درمانی در درمان سرطان است» بیش از ۸۰۰,۰۰۰ بار در فیس‌بوک به اشتراک گذاشته شد.
این اشتراک‌گذاری‌ها حتی با نیت خیر می‌تواند عواقب جدی داشته باشد. برای مثال:
- کاهش اعتماد عمومی به دولت و سیستم سلامت
- افت نرخ واکسیناسیون در جهان و بازگشت بیماری‌های خطرناکی مانند سرخک
- بستری‌شدن برخی افراد به دلیل مصرف نادرست مواد طبیعی مانند دارچین یا زنجبیل برای درمان سرطان
چگونه با اطلاعات جعلی سلامت مقابله کنیم؟
در دنیایی که هر کسی می‌تواند محتوا تولید کند، تشخیص اطلاعات درست از نادرست از اهمیت حیاتی برخوردار است. سه روش برای بررسی صحت مطالب قبل از اشتراک:
۱. جست‌وجوی ادعا در منابع معتبر
ادعای سلامت را در گوگل جست‌وجو کنید و ببینید سازمان‌های معتبر مانند WHO، CDC یا مجلات علمی مانند The Lancet چه می‌گویند. استفاده از وب‌سایت‌هایی مانند Snopes یا FactCheck.org نیز می‌تواند کمک‌کننده باشد.
۲. بررسی اعتبار منبع
به بخش «درباره ما» سایت مراجعه کنید. نام نویسنده و وابستگی‌هایش را جست‌وجو کنید. دامنه‌های .gov یا .edu معمولاً مطمئن‌تر هستند. همچنین، تاریخ انتشار مطلب را بررسی کنید؛ ممکن است اطلاعات قدیمی باشند.
۳. اگر شک دارید، به اشتراک نگذارید
اگر هنوز مطمئن نیستید، مطلب را ارسال نکنید. با این کار، از گسترش نادانسته اطلاعات نادرست جلوگیری می‌کنید — که ممکن است آسیب‌زننده باشد.
نتیجه‌گیری: مکث کنید، بررسی کنید، سپس تصمیم بگیرید
پرسشگری در برابر ادعاهای مشکوک و اشتراک‌گذاری فقط اطلاعات تاییدشده می‌تواند از رفتارهای خطرناک و گمراه‌کننده جلوگیری کند. در زمانی که اطلاعات نادرست می‌توانند سریع‌تر از یک ویروس منتشر شوند، چند ثانیه مکث برای بررسی حقیقت، می‌تواند تفاوت بزرگی ایجاد کند.
پایان پیام/
https://www.pezeshkanoghanoon.ir/p/dNu7