آمار نگران کننده بیماری‌های مشترک بین انسان و حیوان

رئیس مرکز مدیریت بیماری‌های واگیر وزارت بهداشت در خصوص بیماری‌های نوپدید تصریح کرد: بیش از ۸۰ درصد بیماری‌های نوپدید طی ۴۰ سال گذشته ریشه در دام و حیوانات دارند.

وی در خصوص ضرورت تدوین برنامه‌های دقیق برای اجرای برنامه‌های پیشگیری برای بیماری‌های مشترک میان حیوان و انسان اظهار کرد: برخی کشورها توانسته‌اند با سیاست‌های دقیق و برنامه‌های پیشگیرانه در زمینه کنترل بیماری‌ها موفق شوند. بیماری‌هایی مانند تب مالت و سالک در بسیاری از کشورهای صنعتی نادر است. این موفقیت حاصل نتیجه مداخلات مشترک منسجم و علمی بین نهادهای مرتبط با سلامت انسان و دام است.

مرادی ادامه داد: کنترل بیماری‌های مشترک بین انسان و دام فقط در حوزه سلامت نیست و نیازمند هماهنگی بین بخش‌های مختلف از جمله نهادهای مرتبط با محیط زیست و دام‌ها است. پیش از آغاز واکسیناسیون عمومی اطفال، کزاز و فلج اطفال به فراوانی در کشور دیده می‌شد، نظام بهداشتی کشور اقدام به واکسیناسیون گسترده کرد ‌که منجر به کاهش بسیار چشمگیر بیماری‌ها شد.

وی در خصوص تهدیدات بالقوه بیماری‌های مشترک میان انسان و حیوانات اظهار کرد: فعالیت‌های دامداری و کشاورزی و همچنین تماس انسان با حیوان در کشور بسیار زیاد است. با توجه به این شرایط مقابله با بیماری‌های مشترک میان انسان و حیوان می‌بایست جزو اولویت‌های سیاستگذاری‌های سلامت ملی قرار گیرد.

رئیس مرکز مدیریت بیماری‌های واگیر وزارت بهداشت در خصوص ضرورت واکسیناسیون دام‌ها علیه تب مالت توضیح داد: واکسیناسیون دام‌ها بسیار حیاتی است چرا که واکسن فقط به دام تزریق می‌شود و برای انسان واکسن پیشگیرانه در دسترس نیست. آمار و ارقام دقیق واکسیناسیون انجام‌شده توسط سازمان دامپزشکی در حال حاضر مشخص نیست و این سازمان می‌بایست پاسخگو باشد که چه میزان از دام‌ها تحت پوشش واکسن قرار گرفته‌اند.

وی با بیان اینکه مستندسازی درباره بیماری‌ها ضروری است خاطرنشان کرد: گزارش‌هایی که در کشور ما ثبت می‌شود شامل موارد شناسایی‌شده، درمان‌شده و گزارش‌شده است و این در حالی است که برخی موارد ممکن است شناسایی نشوند.

مرادی در خصوص بیماری‌ تب مالت اظهار کرد: بازهم تاکید می‌کنم که ۱۹هزار و ۹۷۲ نفر طی سال گذشته به تب مالت مبتلا شده‌اند یعنی ۲۳ نفر از هر ۱۰۰هزار نفر به این بیماری مبتلا شده‌اند. ۸۵ درصد موارد مبتلا به این بیماری برای مناطق روستایی است که لبنیات آلوده مهم‌ترین عامل ابتلا به حساب می‌آید.

رئیس مرکز مدیریت بیماری‌های واگیر وزارت بهداشت گفت: سازمان دام‌پزشکی کشور متولی تزریق واکسن به دام‌ها است، میزان واکسیناسیون دام‌ها طی سال‌های گذشته ۱۲ میلیون دوز اعلام شده که این میزان ۳ برابر افزایش یافته است. سازمان دامپزشکی کشور با همکاری سرم‌سازی رازی نسبت به واکسیناسیون دام‌ها اقدام می‌کنند، میزان واکسیناسیون دامی می‌بایست افزایش یابد، هنگامی که با آمار و ارقام تب مالت در کشور مواجه می‌شویم به این نتیجه می‌رسیم که پوشش واکسیناسیون در کشور مناسب نیست و همچنین این واکسیناسیون اثربخشی لازم را ندارد.

مرادی در خصوص سهم گزش حیوانات خانگی گفت: سگ و گربه‌ها ۸۵ درصد حیوان‌گزیدگی را به خود اختصاص می‌دهند که ۸۰ درصد این میزان برای سگ‌های ولگرد و صاحب‌دار است که بسیاری از آنها واکسینه نشده‌اند. ۱۵ درصد گزش‌ها برای گربه‌های خانگی است و ۵ درصد دیگر برای حیوانات وحشی مانند روباه، شغال و گرگ است. پنجه و خراش گربه‌ها حتی اگر به خون‌ریزی منجر نشود خطرناک است، چرا که به بزاق گربه‌ها آغشته است و فرد گزیده‌شده می‌بایست دوره واکسن را به طور کامل دریافت کند.

وی در خصوص همکاری وزارت بهداشت با سازمان دامپزشکی افزود: در حال حاضر هماهنگی‌هایی با سازمان دامپزشکی انجام شده تا میزان ایمنی حاصل از واکسیناسیون حیوانات به‌ویژه سگ‌های صاحب‌دار را بررسی کنیم. هدف از انجام این کار این است که با کاهش گزش و کنترل بیماری در دام هزینه‌های درمان انسانی نیز کاهش یابد.

مرادی در خصوص هزینه‌های ناشی از بیماری هاری در کشور گفت: هزینه‌ زیادی برای پیشگیری از بیماری‌هایی مانند هاری بر سیستم بهداشتی و درمانی کشور تحمیل می‌شود. بخشی از هزینه‌های بیماری هاری در تمامی کشورها چه توسعه‌یافته و چه در حال توسعه بر عهده صاحبان حیوانات خانگی است. در ایران نیز ضروری است سازوکار مشخصی برای مدیریت بهداشتی نگهداری حیوانات خانگی تدوین شود. هنگامی که یک فرد برای حیوان خانگی خود چندین میلیون در سال هزینه می‌کند باید به این مسائل نیز توجه کند.

رئیس مرکز مدیریت بیماری‌های واگیر وزارت بهداشت در خصوص ضرورت تامین منابع مالی برای تامین واکسن و دارو در کشور گفت: هنگامی که منابع محدود باشد دولت باید بین خرید واکسن‌های ضروری برای کودکان و واکسن‌های مربوط به حیوان‌گزیدگی اولویت‌بندی کند. نمی‌توان پذیرفت فردی که ماهی چند میلیون تومان برای نگهداری حیوان خانگی هزینه می‌کند واکسیناسیون مربوط به آن را رایگان دریافت کند و این مسئله نیازمند ضابطه‌مندی و تدوین مقررات بهداشتی است.

وی اضافه کرد: نباید هیچ خللی در پیشگیری از بیماری‌های مشترک بین انسان و حیوان ایجاد شود و این به معنای این نیست که هزینه‌ها به‌صورت کامل بر دوش نظام سلامت کشور باشد. سازمان دامپزشکی و بخش خصوصی دام‌پزشکی باید در این حوزه فعال‌تر عمل کنند. حیوانات خانگی باید دارای شناسنامه بهداشتی و برنامه واکسیناسیون باشند.

مرادی در خصوص برنامه سازمان جهانی بهداشت برای بیماری هاری گفت: سازمان جهانی بهداشت برنامه کنترل هاری را از سال ۲۰۱۰ آغاز کرده و در نظر دارد که سال ۲۰۳۰ پایان انتقال هاری از سگ به انسان باشد. کشورهای صنعتی توانسته‌اند هاری در حیوانات اهلی را کنترل کنند و برخی کشورها هم توانسته‌اند بیماری هاری را در حیوانات وحشی نیز کنترل کنند، در حال حاضر بسیاری از کشورها به این هدف نزدیک شده‌اند اما برخی کشورها به دلیل محدودیت‌های ساختاری و تعامل پایین میان نهادها، همچنان با چالش مواجه هستند. ما در ایران نیز باید به سمت تحقق این هدف حرکت کنیم.

وی افزود: «توکسوپلاسموز» یک بیماری انگلی است که از گربه به انسان منتقل می‌شود، این بیماری می‌تواند برای زنان باردار و کودکان خطرناک باشد. افرادی که از حیوانات خانگی نگهداری می‌کنند می‌بایست تمام پروتکل‌های بهداشتی را رعایت کنند تا جنین زنان باردار دچار مشکلات ذهنی و جسمی نشود.

مرادی در خصوص ضرورت افزایش واکسیناسیون سگ‌های ولگرد اظهار کرد: کمیته کشوری هاری هفته آینده برگزار می‌شود و هدف از برگزاری این جلسه این است که موارد ابتلا طی ۵ سال آینده به حداقل میزان ممکن برسد. هزینه‌های پوشش واکسن سگ‌های ولگرد می‌بایست افزایش یابد و این یک راهکار مهم برای کاهش بیماری هاری در کشور است. امیدواریم با حمایت شورای عالی سلامت و امنیت غذایی کشور، در جلسات آینده به جمع‌بندی‌هایی برای اجرای مؤثرتر این برنامه برسیم.

مرادی در خصوص کنه بومی کشور گفت: کنه که نوعی حشره است، ناقل اصلی ویروس کریمه‌کنگو است. کنه «هیالوما» در ایران نسبت به سایر کنه‌ها بیشتر است. کنه در تمام مراحل زندگی خود می‌تواند ویروس را به انسان منتقل کند. کنه با گزش می‌تواند انسان‌ها را به بیماری مبتلا کند که شکل انتقال مستقیم قلمداد می‌شود. همچنین اگر انسان‌ها در مواجهه ترشحات و به ویژه خون حیوان مبتلا به ویروس به ویژه احشامی که ذبح می‌شوند قرار گیرند به بیماری مبتلا می‌شوند.

رئیس مرکز مدیریت بیماری‌های واگیر وزارت بهداشت اضافه کرد: حیواناتی که به تب کریمه‌کنگو مبتلا می‌شوند هیچ علائمی ندارند. اگرچه حیوانات علائمی ندارند اما ممکن است به بیماری کریمه‌کنگو مبتلا باشند و می‌توانند ویروس را به انسان منتقل کنند، اگرچه بیماری تب کریمه کنگو در ۵ استان کشور بیشتر شایع است، ابتلا به این بیماری در تمام مناطق کشور ممکن است اما در مناطقی که دام‌ها در فضای باز نگهداری می‌شوند یا تماس مستقیم با کنه‌های آلوده رایج است بیشتر در معرض خطر قرار دارند. برای پیشگیری از شیوع این بیماری، نگهداری بهداشتی دام‌ها اهمیت بالایی دارد.

وی افزود: مسئولیت پیشگیری از ابتلای دام‌ها به تب کریمه کنگو بر عهده سازمان دامپزشکی کشور است. همچنین رعایت نکات بهداشتی در نگهداری از دام‌ها ضروری و مهم است. همچنین مردم می‌بایست نکات بهداشتی در مواجهه با دام و گوشت تازه را رعایت کنند. اگر تمام دستگاه‌های کشور و مردم اصول بهداشتی را رعایت کنند تب کریمه کنگو قابل کنترل است و با مراقبت کافی می‌توان میزان ابتلا به این بیماری را به میزان چشمگیری کاهش داد.

مرادی در خصوص وضعیت بیماری سالک تصریح کرد: آمار و ارقام بیانگر این است استان‌های اصفهان، خراسان، فارس، گلستان و خوزستان بیشترین میزان این بیماری را به خود اختصاص داده‌اند، سالک جزو بیماری‌های سخت و دشوار در حوزه کنترل بیماری‌ها است، منشاء ابتلا به این بیماری بسیار زیاد است. موش و گاهی‌اوقات سگ‌ها می‌توانند عامل انتقال سالک به انسان باشند. پشه خاکی نیز عامل انتقال سالک است.

رئیس مرکز کنترل بیماری‌های واگیر وزارت بهداشت با بیان اینکه کنترل سالک با چالش‌های بسیاری مواجه است گفت: نابود کردن منشاءهای انتقال بیماری سالک به راحتی ممکن نیست و ایران جزو کشورهایی است که با این بیماری درگیر است و روش‌های کنترل ناقلان این بیماری جدید نیست و برای ۳۰ تا ۴۰ سال گذشته است.