سلامت دیجیتال را نمی‌توان انکار کرد، قانون‌گذاری کنید، نه تعطیل

به گزارش پایگاه خبری پزشکان و قانون (پالنا)، رسول دیناروند در نشست تخصصی بررسی سکوهای اینترنتی توزیع دارو در نمایشگاه ایران‌ساپلکس با اشاره به چالش‌های اخیر در دارورسانی آنلاین گفت: این حوزه نه تنها برگشت‌ناپذیر است بلکه در جهان نیز به سرعت در حال توسعه است، در شرایطی که بسیاری از کشورها به سمت ارائه خدمات سلامت دیجیتال حرکت کرده‌اند ما نمی‌توانیم صورت‌مسأله را پاک کنیم.

وی افزود: راه منطقی مواجهه با این پدیده نوظهور تنظیم‌گری هوشمندانه و واقع‌بینانه است نه انکار یا برخورد قهری، وقتی پلتفرم‌ها در غیاب قانون فعالیت می‌کنند این نه تقصیر آن‌هاست و نه راه‌حل، مسدود کردن آنهاست. بلکه باید قانون‌گذاری کرد نه تعطیل، مسئولیت وضع مقررات در حوزه پلتفرم‌های سلامت بر عهده وزارت بهداشت است، تدوین آیین‌نامه‌ها نباید سال‌ها طول بکشد. صنعت و فناوری منتظر ما نمی‌مانند.

رئیس پیشین سازمان غذا و دارو ادامه داد: پیشنهاد می کنیم وزارت بهداشت با کمک نهادهای تخصصی و صنفی چارچوبی برای فعالیت این پلتفرم‌ها تدوین کند تا هم حقوق بیماران رعایت شود و هم سلامت عمومی به خطر نیفتد مانباید به پلتفرم‌ها به‌عنوان تهدید نگاه کنیم، آن‌ها بخشی از آینده سیستم سلامت هستند.

دیناروند گفت: از زمانی که من آخرین‌بار رئیس سازمان بودم تقریباً هشت سال گذشته است. دعواها و بحث‌های مربوط به نسخه‌پیچی الکترونیک و تربیت‌داری الکترونیک آن زمان هم وجود داشت و حتی پیش از آن نیز مطرح بود. از نگاه من تحویل دارو توسط پیک بر اساس قوانین موجود امکان‌پذیر است. یعنی فردی که به داروخانه مراجعه می‌کند الزاماً نباید خودش صاحب نسخه باشد. هر کسی می‌تواند نسخه شخص دیگری را تحویل دهد و دارو را دریافت کند و از این نظر هیچ منع قانونی وجود ندارد. بنابراین این فرد می‌تواند حتی یک پیک باشد. از این منظر می‌توانیم تحویل دارو را به‌صورت الکترونیکی و از طریق پلتفرم‌ها هم در نظر بگیریم و از لحاظ قانونی منعی برای آن نمی‌بینم. البته ملاحظات متعددی در این زمینه وجود دارد اما از بُعد حقوقی مانعی نداریم.

وی با اشاره به اینکه تحویل دارو لزوماً یک فرآیند پزشکی نیست اما نیازمند رگولاتوری «تنظیم‌گری» دقیق است گفت: باید قواعد و ضوابط مشخصی برای آن تعریف شود، به‌ویژه زمانی که اطلاعات نسخه در یک پلتفرم تجمیع می‌شود. اگر این فرایند تحت نظارت دقیق نباشد احتمال سوءاستفاده و بهره‌برداری غیرقانونی بالا می‌رود.

رئیس پیشین سازمان غذا و دارو گفت: «نباید فراموش کنیم که نسخه‌پیچی فرآیندی است که قانوناً فقط در فضای داروخانه مجاز است. اگر دارویی در خارج از داروخانه تهیه شود یا از طریق یک داروخانه ولی بدون رعایت ضوابط قانونی عرضه شده «که تخلف است» یا به‌طور کلی خارج از شبکه رسمی اتفاق افتاده که خطرناک است. مگر هم‌اکنون ما با پدیده‌ای مثل ناصرخسرو مواجه نیستیم؟ متأسفانه هستیم. داروهای حیاتی‌ای که برخی بیماران یا خانواده‌هایشان تصور می‌کنند باید به هر قیمتی تهیه شوند چون مثلاً کم‌یاب است، خارج از فهرست رسمی است یا برخی‌ها تصور می‌کنند اثر معجزه‌آسا دارد از مسیرهای غیررسمی تأمین می‌شود.

وی تأکید کرد: در زمان مسئولیتم، همواره به دوستان داروساز و انجمن داروسازان می‌گفتم که نمی‌توان با موج تحولات و پیشرفت‌های فناورانه مقابله کرد. این روندها جهانی‌اند، می‌آیند و از ما عبور می‌کنند. ما باید یاد بگیریم چطور از آن‌ها درست، منطقی و ایمن بهره‌برداری کنیم. همین حالا نگاه کنید روزانه چند صد هزار سفارش غذا از طریق پلتفرم‌های دیجیتال در کشور انجام می‌شود. چرا نتوان چنین مدلی را با رعایت اصول در داروخانه‌ها اجرا کرد؟

رئیس پیشین سازمان غذا و دارو با اشاره به روندهای جهانی در حوزه دیجیتال‌سازی و خدمات سلامت گفت: تحولاتی مثل نسخه‌پیچی الکترونیک و تحویل دارو از طریق پلتفرم‌های دیجیتال پدیده‌ای جهانی است و در کشور ما نیز به‌تدریج در حال شکل‌گیری است. نمی‌توان مقابل آن ایستاد. باید آن را درست و منطقی مدیریت و از آن استفاده کرد.

دیناروند تأکید کرد: اگر با این روند مقابله کنیم عملاً راه به شکست می‌بریم. چون نهایتاً یک جا کسی به‌جای ما قانون را تنظیم می‌کند پلتفرم را طراحی می‌کند یا اختیار را در دست می‌گیرد و آن‌وقت می‌گوییم چرا ما نادیده گرفته شدیم. این برخورد انفعالی عملاً ما را از صحنه حذف می‌کند. در حالی که باید از ابتدا خودمان وارد فرایند طراحی، نظارت و قانون‌گذاری باشیم.

وی با تأکید بر لزوم مشارکت فعال نهادهای رسمی حوزه سلامت در تنظیم‌گری پلتفرم‌های توزیع دارو افزود: منظورم از نظام دارویی کشور همه ارکان آن است، از انجمن داروسازان گرفته تا سازمان غذا و دارو و وزارت بهداشت. ما باید خودمان پیشگام این تحولات باشیم و مقررات روشن و دقیق برای آن تنظیم کنیم.

رئیس پیشین سازمان غذا و دارو با اشاره به ظرفیت‌های پلتفرم‌های دیجیتال گفت: پلتفرم‌ها تنها محل سفارش‌گیری نیستند بلکه پایگاه‌های داده‌های بزرگ «Big Data» هستند. الگوریتم‌هایی که در آن‌ها به‌کار می‌رود، می‌توانند رفتارهای کاربران را تحلیل کنند، الگوهای مصرف را تشخیص دهند و قابلیت داده‌کاوی عظیمی دارند. این داده‌ها ارزشی بسیار فراتر از جنبه تجاری سفارش‌ها دارند و می‌توانند در خدمت نظام سلامت قرار بگیرند.

دیناروند در پایان اضافه کرد: اما برای تحقق این هدف باید رگولاتوری دقیقی داشته باشیم. وزارت بهداشت باید به این داده‌ها دسترسی داشته باشد، هم برای مطالعات و سیاست‌گذاری‌های سلامت و هم برای نظارت و جلوگیری از دسترسی‌های غیرمجاز یا سوءاستفاده‌های احتمالی، پیشنهاد من این است که پلتفرم‌ها در این فرآیند دیده شوند اما با نظارت، مقررات‌گذاری شفاف و مشارکت همه ذی‌نفعان نظام دارویی کشور. سالم خبر