شیوع مسمومیت دارویی در کودکان زیر ۵ سال

عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران ادامه داد: در مراکزی مانند مرکز طبی کودکان که به عنوان مرکز مرجع اطفال در کشور محسوب می‌شود و بیماران زیادی مراجعه می‌کنند می‌بینیم که شیوع مسمومیت‌ها میان کودکان کم نیست، چه مسمومیت‌های دارویی، چه مسمومیت با مواد سوزاننده و سایر موارد دیگر، مسمومیت دارویی میان کودکان به روش‌های مختلفی ممکن است رخ دهد. مثلا وقتی کودک دارویی را به اشتباه مصرف کند یا اینکه حجم مصرفی دارویی که برای کودک تجویز شده است بیش از حد مجاز افزایش پیدا کند. 

وی افزود: همچنین مسمومیت‌های دارویی در کودکان گاهی بر اثر سوء تفاهم ایجاد شده بین پزشک و خانواده رخ می‌دهد، مثلاً پزشک یک قاشق مرباخوری از دارو را تجویز کند اما خانواده آن را کمی بیشتر در نظر بگیرد و همین اشتباه می‌تواند مشکل‌ساز شود، از سوی دیگر در کودکانی که بیماری زمینه‌ای دارند برخی از داروهای آن‌ها می‌توانند مسمومیت ایجاد کنند. یا در مواردی که داروها با هم تداخل دارند خطر مسمومیت افزایش پیدا می‌کند. علاوه بر این اگر کودک بیماری، عفونت یا تغذیه نامناسبی نیز داشته باشد حساسیت به دارو بیشتر می‌شود. 

علی‌مددی در خصوص علائم مسمومیت دارویی میان کودکان تصریح کرد و گفت: علائم مسمومیت دارویی اختصاصی نیستند و بسته به عضوی که درگیر شده متغیرند و حتی می‌توانند شبیه عفونت یا مسمومیت غذایی باشند، مهم‌ترین عامل تشخیص مسمومیت دارویی شرح حال دقیق مصرف دارو و در دسترس بودن دارو برای کودک است. متأسفانه در کشور ما گاهی پزشکان نیز در گرفتن شرح حال دارویی دقت کافی ندارند و باید با حساسیت بیشتری این موضوع بررسی شود. 

وی افزود: دوم بحث آلودگی این داروهای گیاهی مطرح است، چرا که ممکن است آلوده باشند و برای کودک مشکل ایجاد کنند. از طرفی مواردی دیده‌ایم که خانواده‌ها درمان دارویی بیماری شناخته‌شده‌ای را کنار گذاشته و به جای آن درمان گیاهی را جایگزین کرده‌اند در حالی که جان کودک را به خطر انداخته اند. 

علی‌مددی در خصوص اینکه آیا در اورژانس‌های کشور امکانات و تجهیزات لازم برای درمان سریع مسمومیت کودکان وجود دارد؟ گفت: مشکل خاصی در این زمینه وجود ندارد زیرا درمان‌های مسمومیت ها، تجهیزات پیچیده‌ای نیاز ندارند. شستشوی ساده و داروهای رایج که به عنوان پادزهر استفاده می‌شوند در اغلب بیمارستان‌های کشور در دسترس هستند. باید در نظر داشت که بیشتر از تجهیزات نیاز به فرهنگ‌سازی داریم، هم در بین خانواده‌ها برای پیشگیری و هم در جامعه پزشکی برای در نظر گرفتن مسمومیت دارویی به عنوان یکی از تشخیص‌های محتمل. 

عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران گفت: مسمومیت‌های دارویی هم می‌تواند ناشی از اشتباه والدین و هم مصرف خودسرانه دارو توسط کودک باشد، برای کاهش این موارد باید چند نکته رعایت شود. نخست اینکه داروها نباید در دسترس کودکان باشند و باید در قفسه‌های قفل‌دار نگهداری شوند. همچنین از سنین پایین باید تفاوت دارو و غذا به کودک آموزش داده شود. از طرفی نباید در حضور کودک دارو مصرف کنیم تا کودک رفتار ما را تقلید نکند.

وی در پایان اضافه کرد: داروهایی که ظاهرشان شبیه خوراکی است باید دور از دسترس باشند. ظروف دارو نباید در خانه جابجا یا عوض شوند تا اشتباهی رخ ندهد. هنگام تجویز دارو باید دوز دقیق بر اساس سی‌سی، میلی‌لیتر یا میلی‌گرم ذکر شود و در داروخانه نیز مجدداً بررسی شود، در صورت شک به مسمومیت دارویی باید فورا با اورژانس تماس گرفته و کودک به بیمارستان منتقل شود زیرا برخی داروها می‌توانند خطر حیاتی داشته و حتی منجر به مرگ شوند. ایلنا