مجازات توهین و تعرض فیزیکی به پزشکان و کادر درمان در ایران و کشورهای جهان

در اینجا به بررسی این مجازات‌ها در ایران و چند کشور مختلف با ذکر منبع میپردازیم:

1⃣ ایران

در ایران، قوانین مختلفی برای برخورد با متعرضان به کادر درمان وجود دارد.

🔸 قانون مجازات اسلامی (تعزیرات):
  · توهین و فحاشی: اگر مصداق حد "سب النبی" نباشد، تحت عنوان توهین ساده (ماده ۶۰۸) قابل پیگرد است و مجازات آن تا ۷۴ ضربه شلاق یا پرداخت جزای نقدی است.
  · ضرب و جرح: بسته به شدت آسیب، تحت عنوان ضرب و جرح عمدی (مواد ۶۱۴ به بعد) مجازات دارد که میتواند شامل پرداخت دیه و حبس از سه ماه تا دو سال شود.
🔸 قانون مقررات پزشکی و دارویی (مصوب ۱۳۸۵):
  · ماده ۶۰۹ این قانون به طور خاص به "ممانعت از انجام وظیفه طبی و دارویی" میپردازد. مجازات پیش‌بینی‌شده برای این جرم، حبس از ۶ ماه تا ۲ سال و نیز پرداخت جزای نقدی معادل دو تا ده برابر خسارت وارده است. این ماده یکی از اصلیترین مستندات قانونی برای برخورد با متعرضان است.
🔸 طرح موسوم به "صیانت از نیروی انسانی سلامت" (۱۴۰۰):
  · این طرح که با هدف تشدید مجازاتها به مجلس شورای اسلامی ارائه شد، پیشنهاد میکند مجازات حبس از ۲ تا ۵ سال و نیز جزای نقدی سنگین برای متعرضان در نظر گرفته شود. اگر تعرض منجر به نقص عضو یا فوت شود، مجازات آن مشابه مجازات قصد عمد و قتل عمد خواهد بود. (این طرح هنوز به طور کامل به قانون نهایی تبدیل نشده است).

منبع: قوانین موجود در سامانه ملی قوانین و مقررات جمهوری اسلامی ایران (قانون مجازات اسلامی، قانون مقررات پزشکی).


2⃣ ایالات متحده آمریکا

در ایالات متحده، قوانین ایالتی و فدرال حاکم است، اما به طور کلی برخورد بسیار جدی وجود دارد.

🔸 تعرض فیزیکی (Assault/Battery): حمله به پرسنل پزشکی در حین انجام وظیفه در بسیاری از ایالات به عنوان یک جنایت شدید (Felony) طبقه‌بندی میشود، نه یک جنحه (Misdemeanor): این امر مجازاتهای بسیار سنگین‌تری دارد.
🔸 مجازات: مجازاتها بسته به ایالت متفاوت است اما میتواند شامل حبسهای چندین ساله (۳ تا ۱۰ سال یا بیشتر) و جریمه‌های نقدی سنگین باشد.
🔸 قوانین فدرال: حمله به پرسنل بیمارستانهای فدرال یا تحت پوشش دولت، تحت قوانین فدرال جرم محسوب شده و مجازاتهای خاص خود را دارد.

منبع:
گزارش انجمن بیمارستانهای آمریکا (AHA) در مورد خشونت علیه کارکنان سلامت.
· قوانین ایالتی، برای مثال، قانون کالیفرنیا [Penal Code § 241(c) & § 243(c)] که حمله به پزشک، پرستار یا تکنسین فوریتهای پزشکی را جرمی با مجازات تشدیدشده میداند.

3⃣ بریتانیا

بریتانیا قوانین بسیار صریح و سختی در این زمینه دارد.

🔸 قانون جرم و بینظمی (Crime and Disorder Act 1998): این قانون، حمله به "کارگران خدمات عمومی" از جمله پرسنل اورژانس (آتشنشانی، امداد و درمان) را جرمی با مجازات تشدیدشده میداند.
🔸 قانون خدمات سلامت ملی (NHS) و جرم (NHS تغییری (Offences) Act 2021):
  · این قانون جدیدتر، مجازاتهای موجود را تقویت کرده است. مجازات حمله فیزیکی یا توهین به کارکنان NHS میتواند شامل حبس تا ۱۲ ماه و جریمه نقدی نامحدود باشد. دادگاهها اختیار دارند مجازاتهای حداکثری را اعمال کنند.

منبع:
· وبسایت رسمی دولت بریتانیا (GOV.UK) و اطلاعیههای مربوط به قوانین NHS.
· وبسایت کالج سلطنتی پرستاری (RCN).


4⃣ کانادا

در کانادا نیز مانند ایالات متحده، قوانین استانی و فدرال اعمال میشود.

🔸 قانون جزای کانادا (Criminal Code):
  · حمله به هر شخصی جرم است. اما اگر قاضی ثابت شود که قربانی "شاغل در ارائه خدمات پزشکی" بوده، این موضوع میتواند به عنوان عامل تشدیدکننده مجازات در نظر گرفته شود و منجر به صدور حکم حبس طولانیتر شود.
🔸 مجازات: حمله ساده (اسالت) میتواند تا حداکثر ۵ سال حبس داشته باشد. اگر اسالت منجر به آسیب بدنی (آسیب بدنی) شود، مجازات آن تا ۱۰ سال حبس است.

منبع:
قانون جزای کانادا (Criminal Code of Canada)، بخش مربوط به اسالت (Assault).
· بیانیههای انجمن پزشکی کانادا (CMA) در محکومیت خشونت علیه کادر درمان.


5⃣ استرالیا

ایالتهای استرالیا قوانین مستقل اما مشابهی دارند.

🔸 قوانین ایالتی: در ایالتهایی مانند نیو ساوت ولز، ویکتوریا و کوئینزلند، قوانین خاصی وجود دارد که حمله به پرسنل اورژانس (شامل پلیس، آمبولانس و پرسنل بیمارستان) را جرمی با مجازات تشدیدشده میداند.

🔸 مجازات: این مجازاتها بسیار سنگین هستند و میتوانند به حبس‌های تا ۱۲ تا ۱۴ سال (بسته به ایالت و شدت جرم) و جریمه‌های نقدی بسیار بالا منجر شوند. برای مثال، در ایالت ویکتوریا، حداکثر مجازات برای حمله به یک کارمند اورژانس در حین انجام وظیفه ۱۵ سال حبس است.

منبع:
قوانین ایالتی استرالیا، مانند "Crimes Act 1900" در نیو ساوت ولز و "Crimes Act 1958" در ویکتوریا.
· وبسایت‌های وزارت سلامت ایالتهای مختلف استرالیا.

6⃣ امارات متحده عربی

در امارات، قوانین به شدت از کادر درمان حمایت میکند.

🔸 قانون فدرال شماره (۴) لسنة ۲۰۱۶ (قانون پزشکی):
  · ماده ۱۳ این قانون به صراحت هر گونه توهین کلامی یا فیزیکی به پزشکان یا هر یک از کارکنان مراکز درمانی را ممنوع اعلام کرده است.
🔸 مجازات: مجازاتها میتواند شامل حبس و جریمه نقدی سنگین باشد. همچنین فرد خاطی ممکن است به پرداخت غرامت به شخص آسیب دیده نیز محکوم شود. قوانین جزایی عمومی امارات نیز در کنار این قانون خاص اعمال میشوند.

منبع:
قانون پزشکی امارات متحده عربی (Federal Law No. (4) of 2016).
· اطلاعیههای وزارت سلامت و پیشگیری امارات (MOHAP).

7⃣ فرانسه

فرانسه قوانین بسیار صریح و سختی برای محافظت از کادر درمان دارد.

🔸 قانون:
  قانون جزای فرانسه به طور کلی توهین و حمله به تمام کارکنان دولتی را جرم میشناسد. از آنجایی که بسیاری از پرسنل درمانی در سیستم عمومی سلامت (Hospitals Public) کار میکنند، تحت این حمایت قانونی قرار میگیرند.
  · علاوه بر این، ماده L. 4122-1 قانون سلامت عمومی (Code de la santé publique) به طور خاص به حمایت از کارکنان بیمارستانها میپردازد.
🔸 مجازات:
  · توهین و تهدید (Outrage): توهین به یک متصدی امور عمومی (از جمله پرسنل درمانی) میتواند منجر به حبس تا ۱ سال و جریمه نقدی تا ۱۵۰۰۰ یورو شود.
  · حمله فیزیکی (Violence): حمله فیزیکی به این کارکنان، به ویژه اگر در حین انجام وظیفه باشد، مجازات بسیار شدیدتری دارد. بسته به شدت آسیب، مجازات میتواند به حبس تا ۵ سال و جریمه نقدی تا ۷۵۰۰۰ یورو برسد. اگر حمله با استفاده از سلاح باشد یا منجر به از کارافتادگی بیش از ۸ روز شود، مجازاتها به مراتب بیشتر خواهد بود.

منبع:
قانون جزای فرانسه (Code Pénal)، مواد 222-12 تا 222-14-1.
· قانون سلامت عمومی فرانسه (Code de la santé publique)، ماده L. 4122-1.

8⃣ ایتالیا

ایتالیا نیز قوانین محکمی برای مقابله با خشونت علیه کادر درمان دارد.

🔸 قانون:
  · در دسامبر ۲۰۲۰، قانونی به نام "قانونی برای محافظت از کارکنان بخش سلامت و بهداشت عمومی" (Legge per la tutela degli operatori dei servizi pubblici socio-sanitari و sanitari) به تصویب رسید. این قانون، مجازاتهای موجود را به طور قابل توجهی تشدید کرد.
🔸 مجازات:
  · حمله فیزیکی (Percosse e violenze): حمله به پرسنل سلامت که مانع از انجام خدمت آنها شود، اکنون با حبس از ۶ ماه تا ۵ سال قابل مجازات است. این مجازات در مقایسه با حمله به یک شهروند عادی (حبس تا ۳ سال) شدیدتر است.
  · اگر حمله منجر به آسیب جسمی شود: اگر آسیب بیش از ۴۰ روز برای بهبودی نیاز داشته باشد، مجازات حبس از ۳ تا ۷ سال افزایش مییابد.
  · توهین (Ingiurie e minacce): توهین و تهدید نیز مشمول مجازاتهای تشدیدشده است.

منبع:
قانون ایتالیا (Gazzetta Ufficiale): قانون شماره ۱۱۳ مورخ ۱۴ ژوئیه ۲۰۲۰ و اصلاحات بعدی.

9⃣ آلمان

در آلمان، اگرچه قانون خاصی فقط برای کادر درمان وجود ندارد، اما قوانین عمومی به گونهای اعمال میشوند که مجازاتهای شدیدی را برای متعرضان در پی داشته باشد.

🔸 قانون:
  · خشونت علیه پرسنل درمانی تحت عناوین عمومی مانند "ضرب و جرح خطرناک (Gefährliche Körperverletzung)" و "مقاومت در برابر مأموران دولتی (Widerstand gegen Vollstreckungsbeamte)" در قانون جزای آلمان (Strafgesetzbuch - StGB) پیگیری میشود. از آنجایی که پرسنل بیمارستانهای دولتی مأمور دولتی محسوب میشوند، این قانون شامل آنها نیز میشود.
🔸 مجازات:
  · ضرب و جرح ساده میتواند تا ۵ سال حبس یا جریمه نقدی داشته باشد.
  · اگر جرم به عنوان "مقاومت در برابر مأموران دولتی" طبقهبندی شود، مجازات آن حبس تا ۳ سال یا جریمه نقدی است.
  · اگر حمله توسط یک گروه یا منجر به آسیب جدی به سلامت قربانی شود، مجازات حبس از ۶ ماه تا ۱۰ سال خواهد بود.

منبع:
قانون جزای آلمان (Strafgesetzbuch - StGB)، مواد 113 (مقاومت در برابر مأموران دولتی) و 224 (ضرب و جرح خطرناک).

🔟 چین

چین به طور فزایندهای در حال سختگیری در مورد خشونت علیه پزشکان است و قوانین آن بسیار شدید است.

🔸  قانون:
  · در سال ۲۰۲۰، شورای دولتی چین "مقررات اساسی برای ارتقای سلامت و بهداشت روانی پزشکان" را تصویب کرد که بر محافظت از امنیت و کرامت پزشکان تأکید دارد.
  · قانون مجازاتهای اداری (Law on Penalties for Administration of Public Security) و قانون جزای چین (Criminal Law) برای تعقیب مجرمان به کار میروند.
🔸 مجازات:
  · تحت قانون مجازاتهای اداری، توهین و تهدید یا حمله فیزیکی سبک میتواند منجر به حبس تا ۱۵ روز و جریمه نقدی شود.
  · تحت قانون جزای چین، اگر حمله منجر به آسیب جدی یا مرگ شود، مجازات میتواند بسیار شدید باشد، از حبس طولانیمدت تا حبس ابد و در موارد نادر، اعدام (اگر منجر به مرگ عمدی قلمداد شود).

منبع:
گزارشهای خبری از خبرگزاریهای رسمی چین مانند Xinhua در مورد تصویب مقررات جدید.
· پایگاههای اطلاعاتی حقوقی چین در مورد قانون جزا و قانون مجازاتهای اداری.

1⃣1⃣ کره جنوبی

کره جنوبی در پاسخ به چندین مورد جدی از خشونت در بیمارستانها، قوانین خود را به طور قابل توجهی تشدید کرده است.

🔸 قانون:
  · در اکتبر ۲۰۲۰، قانونی معروف به "قانون یئو جونگ" (Yeojun Law) یا اصلاحیه "قانون پزشکی" به تصویب رسید. این قانون به طور خاص "ممانعت از انجام وظایف پزشکی" را جرم انگاری میکند.
🔸 مجازات:
  · بر اساس این قانون جدید، هر کسی که با توسل به زور یا تهدید، یک متخصص پزشکی را از انجام وظایف حرفهای خود بازدارد، میتواند با حبس تا ۵ سال یا جریمه نقدی تا ۵۰ میلیون وون (حدود ۴۰,۰۰۰ دلار آمریکا) مواجه شود.
  · این جرم یک "جرم قابل شکایت عمومی" است، به این معنی که حتی در صورت عدم شکایت شاکی خصوصی، مقامات میتوانند علیه متهم اعلام جرم کنند.

🔸 منبع:
وزارت سلامت و رفاه کره جنوبی.
· مقالات حقوقی و خبری در مورد تصویب "قانون یئو جونگ".

2⃣ 1⃣ ژاپن

در ژاپن، برخورد با این موضوع عمدتاً از طریق قوانین عمومی جزا صورت میگیرد.

🔸 قانون:
  · حمله به کادر درمان تحت عناوین کلی "ضرب و جرح (Battery)" (مواد ۲۰۴ قانون جزای ژاپن) و "ممانعت از انجام کار (Obstruction of Business)" (ماده ۲۳۳) پیگیری میشود.
🔸 مجازات:
  · ضرب و جرح: مجازات آن تا ۱۵ سال حبس است (اگر منجر به آسیب شود).
  · ممانعت از انجام کار (مانع انجام وظیفه پزشکی شدن): این جرم میتواند تا ۳ سال حبس یا جریمه نقدی تا ۵۰۰,۰۰۰ ین (حدود ۳۵۰۰ دلار آمریکا) داشته باشد.
  · اگر پرسنل درمانی به عنوان "مأمور دولتی" در نظر گرفته شوند (مانند کارکنان بیمارستانهای عمومی)، حمله به آنها تحت قانون "حمله به مأموران دولتی" قرار میگیرد که مجازات آن تا ۳ سال حبس است.

منبع:
قانون جزای ژاپن (Penal Code of Japan).
· راهنمای انجمن پزشکی ژاپن در مورد برخورد با خشونت در محیط درمان.

🔹🔹🔹 جمع‌بندی نهایی

- روند جهانی: روند جهانی به سمت تشخیص جرمی مستقل یا عامل تشدیدکننده مجازات برای تعرض به کادر درمان است. این امر نشاندهنده حساسیت و اهمیت این موضوع در سطح بین‌المللی است.

- ماهیت مجازات: مجازاتها معمولاً ترکیبی از حبس (از چند ماه تا بیش از ۱۰ سال) و جریمه نقدی است.

- افزایش آگاهی: پس از پاندمی کووید-۱۹، کمپین‌ها و قوانین بیشتری برای "محافظت از محافظان سلامت" در سراسر جهان به تصویب رسیده یا در دست بررسی است.
به این ترتیب می‌بینیم که یک روند جهانی و قوی برای محافظت از کادر درمان در حال شکل‌گیری است. کشورهای اروپایی مانند فرانسه و ایتالیا قوانین خاص و بسیار شفافی دارند، در حالی که کشورهایی مانند آلمان و ژاپن از قوانین عمومی با تفسیرهای شدید استفاده میکنند. کشورهای شرق آسیا مانند چین و کره جنوبی نیز با تصویب قوانین جدید و اختصاصی، به طور جدی در حال مقابله با این پدیده هستند. محور مشترک در تمام این کشورها، تشدید مجازاتها و ارسال این پیام واضح است که امنیت کادر درمان خط قرمز است.