با ادامه افزایش ظرفیت، دندانپزشکی ایران اعتبار بین‌المللی‌اش را از دست می‌دهد
دبیر شورای آموزش دندانپزشکی و تخصصی وزارت بهداشت گفت: رشد بی‌رویه پذیرش دانشجوی دندانپزشکی بدون تامین زیرساخت، بودجه و اعضای هیات علمی موجب افت شدید کیفیت آموزش، بروز درمان‌های القایی و تهدید سلامت دهان مردم شده است.
به گزارش پایگاه خبری پزشکان و قانون (پالنا)، مهدی کدخدازاده با اشاره به وضعیت فعلی دانشکده‌های دندانپزشکی کشور گفت: موضوع افزایش ظرفیت پزشکی و دندانپزشکی از سال‌های ۱۴۰۰ و ۱۴۰۱ یکی از چالش‌های جدی نظام آموزش عالی سلامت بوده است، در همان سال‌ها بارها درباره تبعات این تصمیم هشدار داده شد. مصاحبه‌ها، نامه‌ها و گزارش‌های کارشناسی متعددی بر اساس مستندات دقیق تهیه و به ستاد نقشه جامع علمی کشور و شورای عالی انقلاب فرهنگی ارسال شد. حتی اطلاعات دانشجویان برای ارائه مستندات در اختیار این نهادها قرار گرفت.
دبیر شورای آموزش دندانپزشکی و تخصصی وزارت بهداشت ادامه داد: در همان زمان نیز دانشکده‌های دندانپزشکی با مشکلات ساختاری جدی مواجه بودند. دانشکده‌هایی که از قبل تأسیس شده و قرار بود ردیف بودجه، مجوز جذب هیئت علمی و زیرساخت‌های آموزشی و پژوهشی برای آنها تأمین شود هنوز درگیر کمبودها بودند. در چنین شرایطی ناگهان افزایش ظرفیت بسیار زیادی اعمال شد که موجب بحران در آموزش شد.
دبیر شورای آموزش دندانپزشکی و تخصصی وزارت بهداشت ادامه داد: در همان زمان نیز دانشکده‌های دندانپزشکی با مشکلات ساختاری جدی مواجه بودند. دانشکده‌هایی که از قبل تأسیس شده و قرار بود ردیف بودجه، مجوز جذب هیئت علمی و زیرساخت‌های آموزشی و پژوهشی برای آنها تأمین شود هنوز درگیر کمبودها بودند. در چنین شرایطی ناگهان افزایش ظرفیت بسیار زیادی اعمال شد که موجب بحران در آموزش شد.
رشد ۲۰ درصدی سالانه پذیرش و فشار بر زیرساخت‌ها
وی افزود: در سه تا چهار سال اخیر ظرفیت پذیرش دانشجو به‌صورت مکرر و سالانه حدود ۲۰ درصد افزایش یافته است، جمعیت دانشجویان رشد چشمگیری یافته اما امکانات آموزشی، فضای فیزیکی، خوابگاه، امکانات رفاهی و ورزشی هیچ تناسبی با این افزایش ندارد، در حال حاضر حتی کلاس‌های آموزشی و فضاهای عملی پاسخگوی دانشجویان نیست. رشته دندانپزشکی ماهیت مهارت‌محور دارد و نیازمند امکاناتی مانند یونیت، تجهیزات عملی و حضور بیمار است تا دانشجو بتواند مهارت‌های لازم را کسب کند، اما این زیرساخت‌ها به‌شدت محدود است و همین موضوع موجب افت کیفیت آموزشی شده است.
افت کیفیت آموزش به دلیل کمبود اعضای هیئت علمی
کدخدازاده تصریح کرد: در کنار مشکلات زیرساختی یکی از چالش‌های اصلی کمبود هیئت علمی با تجربه است. بر اساس آمار میانگین ۷۳ درصد اعضای هیئت علمی دانشکده‌های دندانپزشکی کشور نیروهای طرحی و متعهد خدمت هستند که در قالب ردیف استخدامی رسمی فعالیت نمی‌کنند، در برخی دانشکده‌ها این رقم تا ۹۵ درصد هم می‌رسد. این افراد جوان و پرانرژی‌اند اما تجربه کافی در تدریس، طراحی سؤال و مدیریت آموزشی ندارند. بسیاری از آنها تنها یک تا دو سال در دانشگاه فعالیت می‌کنند و سپس جای خود را به افراد جدید می‌دهند. این تغییرات مداوم مانع از تداوم و ثبات آموزشی در دانشگاه‌ها شده است، اگر نظام آموزشی کشور برنامه‌ای برای تربیت و توانمندسازی اساتید جوان در کنار استادان با تجربه نداشته باشد، جایگاه علمی و بین‌المللی دانشکده‌های دندانپزشکی در آینده نزدیک به‌شدت افت خواهد کرد.
مخالفت نهادهای علمی با طرح افزایش ظرفیت
دبیر شورای آموزش دندانپزشکی و تخصصی وزارت بهداشت یادآور شد: در زمان تصویب افزایش ظرفیت، وزارت بهداشت، فرهنگستان علوم پزشکی، سازمان نظام پزشکی و مرکز پژوهش‌های مجلس همگی با این تصمیم مخالف بودند، در همان زمان درخواست کردیم که مجموعه‌های کارشناسی نظر بدهند و همه آنها اعلام مخالفت کردند اما در نهایت تصمیم اجرایی شد و حتی به وزارت بهداشت اتهام «تضاد منافع» زده شد.
افزایش ظرفیت، سلامت را ارتقا نمی‌دهد
وی با اشاره به استدلال طرفداران افزایش ظرفیت مبنی بر رفع کمبود پزشک و دندانپزشک افزود: مطالعات علمی نشان می‌دهد تربیت بیشتر دندانپزشک لزوماً باعث ارتقای سلامت دهان و دندان نمی‌شود. شاخصی که برخی برای توجیه این تصمیم به آن استناد کردند، شاخص DMFT «تجربه پوسیدگی دندان» بود، در حالی که شاخص واقعی سلامت دهان، شاخص دهان عاری از پوسیدگی است، افزایش تعداد دندانپزشکان نه‌تنها به کاهش پوسیدگی‌ها کمک نمی‌کند بلکه ممکن است موجب افزایش درمان‌های القایی شود. مشکل اصلی نه کمبود دندانپزشک بلکه توزیع نامناسب آنان در کشور است.
نقض عدالت آموزشی و کاهش تعهدات بومی‌ها
کدخدازاده گفت: برنامه مجلس شورای اسلامی از سال ۹۴ و ۹۵ بر این اساس بود که از مناطق محروم نیروهای بومی با نمره پایین‌تر جذب شوند و پس از فارغ‌التحصیلی سه برابر مدت تحصیل خود را در مناطق خود خدمت کنند. اما در همان زمان که تصمیم به افزایش ظرفیت گرفته شد، تعهدات این نیروها به نصف کاهش یافت. این اقدام برخلاف هدف عدالت آموزشی و خدمت به مناطق محروم بود.
بحران بودجه و تخصیص نیافتن اعتبارات
دبیر شورای آموزش دندانپزشکی و تخصصی وزارت بهداشت در خصوص وضعیت مالی دانشکده‌ها گفت: وضعیت بودجه دندانپزشکی بسیار بحرانی است. برآورد کسری بودجه سال گذشته حدود ۱.۷ همت بود که تاکنون هیچ تخصیصی برای آن دریافت نشده است. با توجه به نرخ تورم و افزایش قیمت ارز وضعیت نسبت به سال قبل به‌مراتب بحرانی‌تر شده است، این کمبود بودجه، تأمین تجهیزات آموزشی، لوازم مصرفی و فضاهای آموزشی را با اختلال جدی مواجه کرده و کیفیت آموزش را به‌شدت کاهش داده است.
راه‌حل ارتقای سلامت در آموزش بهداشت و پیشگیری است
وی تأکید کرد: هیچ مطالعه‌ای در جهان نشان نداده که افزایش تعداد دندانپزشکان موجب ارتقای سلامت عمومی دهان شود. تجربه کشورهای مختلف و حتی تجربه خود ما در حوزه سلامت مادران و نوزادان نشان داده که تمرکز بر بهداشت و نیروهای مراقبتی مانند بهورزان، مؤثرترین راهکار است.
تولید تجهیزات و نقش شرکت‌های دانش‌بنیان در دندانپزشکی
کدخدازاده ادامه داد: برای خروج از بحران باید تمرکز دانشگاه‌ها بر تولید تجهیزات دندانپزشکی در داخل کشور باشد. مراکز رشد و پارک‌های علم و فناوری دانشگاه‌ها باید شرکت‌های دانش‌بنیان را حمایت کنند تا اساتید و دانشجویان جوان در این مسیر فعال شوند و کشور به خودکفایی در تولید تجهیزات برسد.
دبیر شورای آموزش دندانپزشکی و تخصصی وزارت بهداشت با اشاره به ضرورت به‌کارگیری فناوری‌های نوین در آموزش دندانپزشکی گفت: در حالی که جهان به سمت آموزش دیجیتال، استفاده از شبیه‌سازهای پیشرفته «سیمولاتورها» و ابزارهای هوشمند حرکت کرده است، ما هنوز در تأمین تجهیزات کلاسیک دچار مشکل هستیم، نبود تجهیزات نوین باعث افت کیفیت آموزش عملی و در نتیجه کاهش کیفیت خدمات درمانی در آینده خواهد شد.
افزایش درمان‌های القایی و عوارض ایمپلنت‌ها
وی با هشدار نسبت به افزایش درمان‌های القایی در جامعه افزود: افزایش بی‌رویه تعداد دندانپزشکان موجب رشد درمان‌های غیرضروری زیبایی مانند لمینت و کامپوزیت شده است. این روند سلامت دهان را تهدید می‌کند، در گذشته بیماران بیشتر برای انجام ایمپلنت مراجعه می‌کردند، اما امروز بسیاری از بیماران به دلیل عوارض درمان‌های ایمپلنتی و از دست رفتن ایمپلنت‌ها مراجعه می‌کنند. اکنون به‌جای کاشت ایمپلنت در بسیاری موارد ناچار به خارج کردن ایمپلنت‌های بیمار شده هستیم. این عوارض ناشی از درمان‌های نادرست و غیرعلمی است و به‌سرعت در حال افزایش است.
افزایش بیماری‌های اطراف ایمپلنت
کدخدازاده در خصوص ماهیت این بیماری‌ها گفت: بیماری‌های اطراف ایمپلنت مشابه بیماری‌های لثه در دندان‌های طبیعی هستند. در مراحل اولیه لثه ملتهب می‌شود و در مراحل بعدی استخوان اطراف ایمپلنت تحلیل می‌رود و نهایتاً ایمپلنت لق می‌شود. این بیماری که «پری‌ایمپلنتایتیس» نام دارد، می‌تواند حتی دندان‌های مجاور را نیز درگیر کند.
دبیر شورای آموزش دندانپزشکی و تخصصی وزارت بهداشت در پایان اضافه کرد: آمار جهانی بروز این بیماری‌ها بسیار متفاوت است و بین ۰.۳ تا ۸۳ درصد گزارش شده است. این تفاوت به دلیل شرایط تغذیه، سطح آموزش و وضعیت بهداشت دهان در جوامع مختلف است، بر اساس مشاهدات میدانی و تحقیقات خود روند ابتلا در کشور در حال افزایش است و اگر این روند ادامه یابد، سلامت دهان جامعه در معرض خطر جدی قرار خواهد گرفت. خبرگزاری آنا
پایان پیام/
https://www.pezeshkanoghanoon.ir/p/U6rP