مرگ مغزی مرگ قطعی است

به گزارش پایگاه خبری پزشکان و قانون (پالنا)، مرگ مغزی واژه‌ای است که هنوز در ذهن بسیاری از مردم با تردید و سوء‌تفاهم همراه است، مرگی که از نگاه علم پزشکی و فقه اسلامی پایان قطعی حیات انسان محسوب می‌شود، اما برای خانواده‌ها در لحظه‌های تلخ وداع تصمیم‌گیری درباره آن دشوارترین انتخاب زندگی است، باورهای نادرست، روایت‌های نادقیق در رسانه‌ها و حتی بازنمایی‌های اشتباه در برخی آثار هنری گاه باعث شده سال‌ها تلاش جامعه پزشکی و فعالان عرصه اهدای عضو زیر سوال برود و هزاران بیمار نیازمند پیوند فرصت ادامه زندگی را از دست بدهند.

یک‌بار استفاده از یک باور غلط در تولیدات هنری مثل زنده شدن فرد مرگ مغزی، خرید و فروش اعضا یا طرح باورهای اشتباه و چالش‌برانگیز می‌تواند تلاش ۲۲ تا ۲۳ ساله پزشکان و کادر درمان فعال در این زمینه را زیر سوال ببرد، اهدای عضو همواره از مسائلی بوده که نگاه متفاوت و روایات متعددی درباره آن وجود دارد. رسانه به معنای کل به علاوه سینمای مستند و داستانی هرکدام درباره این موضوع محتوا تولید و بازتاب داده و اغلب، مردم را به این کار تشویق کرده‌اند. اما مسئله مهم این است که اهدای عضو، چالش‌های فراوانی دارد.

خانواده اهداکننده همواره با تردید روبرویند و در دشوارترین انتخاب زندگی خود قرار دارند. فرهنگ سازی و ارائه اطلاعات علمی درست درباره زمان اهدای عضو و مسائل مربوط به آن مثل مرگ مغزی می‌تواند این روند را آسان‌تر و تصور واقعی از اهدای عضو و نتایج آن به مردم بدهد.

امروز در ایران تمام پیوندهای اعضای حیاتی انجام می‌شود و این دستاورد بزرگ نتیجه تلاش‌های علمی و شرعی است که با فتوای تاریخی حضرت امام خمینی «ره» در سال ۱۳۶۸ آغاز شد و در سال ۱۳۷۰ نیز توسط مقام معظم رهبری تأیید شد. تاکنون بیش از ۸۵ هزار ایرانی با دریافت عضو پیوندی به زندگی بازگشته‌اند. ایران توانسته به رتبه اول اهدای عضو در آسیا دست یابد و همچنین مرکز پیوند شیراز رتبه اول جهان را در پیوند کبد در یک مرکز به نام خود ثبت کرده است.

حمایت همه‌جانبه از خانواده‌های جانبخش اهداکننده عضو از مزایای مهم توسعه اهدای عضو در کشور محسوب می‌شود. این حمایت‌ها با هدف کاهش آلام خانواده‌ها و تقویت جایگاه اجتماعی و انسانی آن‌ها شکل گرفته و بخشی از سیاست‌های رسمی نظام سلامت در حوزه پیوند عضو است. بنابراین اصل وجود چنین حمایت‌هایی مورد تأکید قرار گرفته است.

مرگ مغزی تنها نوع مرگ قابل اهدا برای اعضای حیاتی است و این حالت کاملاً غیرقابل برگشت بوده و با کما تفاوت دارد. اعضای فرد مرگ مغزی تنها به کمک دستگاه‌های تنفسی و دارو حداکثر تا دو هفته قابل نگهداری هستند. بنابراین رضایت‌گیری خانواده باید در این بازه زمانی محدود انجام شود تا اعضا قابل استفاده باقی بمانند، هر فرد مرگ مغزی می‌تواند با اهدای هشت عضو حیاتی جان هشت بیمار را از مرگ حتمی نجات دهد اما تأخیر در تصمیم‌گیری باعث از دست رفتن این فرصت طلایی و از بین رفتن اعضای حیاتی می‌شود.

بر این اساس نقش رسانه‌ها، سازمان‌ها و نهادهای فرهنگی، و نام‌آوران عرصه‌های علم و ادب و هنر، دو و نیم برابر تیم‌های پزشکی در نجات جان بیماران است چون بستر جامعه را آماده می‌کنند. در فرهنگ‌سازی دو ضرورت بسیار مهم وجود دارد: نهادینه‌سازی باور مرگ مغزی که مساوی است با مرگ قطعی و تشویق مردم به دریافت کارت اهدای عضو.

البته کارت اهدای عضو جایگزین رضایت خانواده نیست اما در لحظه‌های بحرانی اگر خانواده کارت عزیزشان را ببیند تقریباً ۱۰۰ درصد رضایت می‌دهند و اگر کارت نباشد این میزان حدود ۵۰ درصد است، در این سال‌ها رسانه‌ها و سینماگران واقعاً کمک کرده‌اند. اما همان‌گونه که اشاره شد یک حرکت اشتباه، یک‌بار استفاده از یک باور غلط در تولیدات هنری مثل زنده شدن فرد مرگ مغزی، خرید و فروش اعضا یا طرح باورهای اشتباه و چالش‌برانگیز می‌تواند تلاش ۲۲ تا ۲۳ ساله ما را زیر سوال ببرد.

چشم‌انداز آینده قطعاً بسیار امیدبخش خواهد بود و تا امروز هم روند پیشرفت بسیار خوب بوده و ایران اکنون رتبه نخست آسیا را دارد، اما هنوز فقط یک‌سوم مسیر طی شده و جای کار زیادی داریم. با توجه به مردم نوع‌دوست کشورمان و فرهنگ‌سازی‌هایی که انجام شده و ادامه خواهد داشت آینده روشنی برای اهدای عضو در ایران می‌بینم.

ما همان پزشکانی هستیم که وقتی بیمار می‌شوید به ما مراجعه می‌کنید، داروی ما را بدون هیچ چانه‌زنی مصرف می‌کنید و با نیت شفاف زیر تیغ جراحی ما می‌روید و همان پزشکان برخلاف میلشان به شما می‌گویند: متأسفانه عزیز شما با مرگ مغزی فوت کرده، مرگ مغزی که فقط یک درصد مرگ‌ها را تشکیل می‌دهد، می‌تواند حتی با مرگ خود جان یک تا هشت انسان دیگر را نجات دهد. مهر