رشد انفجاری دیابت و هشدار جدی مجلس

به گزارش پایگاه خبری پزشکان و قانون (پالنا)، دیابت در ایران به مرحله‌ای رسیده که دیگر نمی‌توان آن را یک «بیماری خاموش» نامید و آمارها نشان می‌دهد این بیماری اکنون یکی از جدی‌ترین تهدیدهای سلامت عمومی، اقتصاد سلامت و حتی نیروی کار کشور است.

با توجه به این وضعیت برنامه هفتم پیشرفت به صراحت هدف‌گذاری کرده که نرخ کنترل و پایش دیابت در کشور تا پایان برنامه، به ۴۵ درصد برسد و این موضوع نشان می‌دهد که خود نظام قانون‌گذاری نیز پیش‌بینی کرده بحران دیابت تنها با درمان دارویی قابل مدیریت نیست و نیازمند تحول ساختاری، فناوری‌های نوین و رویکرد پیشگیرانه است.

در چنین شرایطی دو عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس تصویر دقیق‌تری از چالش‌ها و راهکارهای ضروری ارائه می‌دهند.

دیابت فقط افزایش قند نیست، تغییرات عمیق در بدن است

حسین عبدلی عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس با لحنی هشداردهنده گفت: دیابت برخلاف تصور عمومی یک بیماری ساده با افزایش قند خون نیست بلکه مجموعه‌ای از اختلالات پیچیده در بدن است که ده‌ها فرآیند بیوشیمیایی را دچار نابسامانی می‌کند.

وی با اشاره به تغییر الگوی ابتلا افزود: سن ابتلا که سال‌ها بالای ۳۰ تا ۳۵ سال بود به ۲۰ تا ۲۵ سال رسیده است و در جوانان دارای BMI بالای ۳۰، «ریسک دیابت چندبرابر» شده و ژنتیک و چاقی دو محرک اصلی دیابت نوع دو هستند.

عبدلی گفت: امروزه حداقل ۸ تا ۱۰ میلیون بیمار دیابت نوع 2 و اغلب در سنین ۳۰ تا ۶۵ سال یعنی در سن اشتغال و فعالیت در کشور وجود دارد، عوارض زودرس دیابت مانند نارسایی کلیوی در سنین ۴۵ تا ۵۰ سال نه‌ فقط بیماری فرد بلکه زندگی یک خانواده» را دچار بحران مالی و اجتماعی می‌کند.

عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس با ارائه چندین راهکار کلیدی برای کنترل بیماری دیابت گفت: پزشکان عمومی و مراقبان سلامت باید آموزش کافی ببینند تا بتوانند وارد حوزه کنترل دیابت شوند البته تفاوت زیادی بین «تکلیف کردن» و «تشویق کردن» وجود دارد و ما باید همزمان از هر دو استفاده کنیم یعنی فردی که بیماری‌اش را کنترل نمی‌کند نباید همان خدمات و همان حق بیمه فرد متعهد و کنترل‌کننده را داشته باشد و نیازمند یک الگوی هوشمند نظارت و پیگیری هستیم.

وی کنترل مؤثر دیابت را نیازمند ایجاد یک سازمان ملی مدیریت دیابت دانست و افزود: ما باید میان فردی که بیماری‌اش را کنترل می‌کند و هزینه‌ای به بیمه تحمیل نمی‌کند با فردی که بی‌توجهی می‌کند و پس از 10 سال دچار نارسایی قلبی یا کلیوی می‌شود تفاوت قائل شویم و بسته‌های تشویقی و حتی تنبیهی باید در نظر گرفته شود به عنوان مثال حق بیمه فرد دیابتیِ کنترل‌نشده نباید با فرد دیابتیِ کنترل‌شده یکسان باشد از سوی دیگر، باید ورزش‌های عمومی و همگانی را توسعه داد.

عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس تاکید کرد: سبک زندگی و رژیم غذایی مردم نیازمند اصلاح اساسی است و سرانه مصرف شکر در ایران چند برابر میانگین جهانی و تقریباً هم‌سطح کشور چین است که ۱۴ برابر ایران جمعیت دارد و ذائقه ایرانی باید از نوشیدنی‌ها و خوراکی‌های شیرین به سمت طعم‌های تلخ و ترش تغییر کند همان‌طور که امروز مصرف چای ترش یا چای تلخ در حال افزایش است.

عبدلی یادآور شد: در ده سال گذشته اضافه‌وزن در نوجوانان ایرانی حدود ۳۰ تا ۴۰ درصد افزایش یافته و فست‌فود، نوشیدنی‌های شیرین و نبود تحرک، نسل آینده را در معرض بیماری‌های قلبی–عروقی و دیابت قرار داده است و کنترل چربی خون، فشار خون و دیابت کاملاً به هم مرتبطند و باید همراه هم مدیریت شوند و این حلقه‌ها کامل شود، کنترل دیابت در کشور جهش چشمگیری خواهد داشت. 

وی یادآور شد: برنامه هفتم پیشرفت «هدف کمی» برای کنترل دیابت تعیین کرده و مقرر کرده است تا پایان برنامه 45 درصد بیماران تحت کنترل و پایش منظم باشند، باید دسترسی بیماران به خدمات، دارو و ابزارهای پایش خون بهبود یابد و فناوری‌های نوین به‌ویژه هوش مصنوعی و خودمراقبتی دیجیتال در نظام سلامت نهادینه شود و اگر این مسیر اجرا نشود، هزینه‌های مالی و نیروی انسانی کشور در دهه آینده قابل مدیریت نخواهد بود.

عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس افزایش سواد سلامت جامعه، اصلاح سبک زندگی و تغذیه، افزایش تحرک بدنی عمومی، بهره‌گیری از ابزارهای دیجیتال و پرونده الکترونیک سلامت و عدالت در دسترسی به خدمات برای جمعیت ۹۰ میلیونی کشور را راهکارهای ضروری کنترل بیماری دیابت دانست و بر ضرورت توجه جدی به آنها تاکید دارد.

تحلیل دیدگاه‌های عبدلی و علیپور نشان می‌دهد که عبدلی بر جنبه‌های بالینی، علمی و پیشگیری فردمحور یعنی دوره خاموش بیماری، عوارض برگشت‌ناپذیر، هزینه‌های سنگین و لزوم نظارت هوشمند تمرکز دارد و علیپور اقدم بر ابعاد ساختاری، سیاست‌گذاری و الزامات برنامه هفتم یعنی کنترل ۴۵ درصدی، عدالت سلامت و استفاده از فناوری تاکید می کند، البته هر دو بر سه موضوع  که دیابت به مرحله بحرانی رسیده است، پیشگیری و اصلاح سبک زندگی مهم‌تر از درمان است و کشور بدون فناوری، آموزش و مدیریت هوشمند قادر به کنترل این بیماری نخواهد بود اتفاق نظر دارند.

بحران دیابت در ایران امروز در نقطه‌ای ایستاده که دیگر نمی‌توان آن را با رویکردهای پراکنده و صرفاً درمان‌محور مدیریت کرد. همان‌طور که برنامه هفتم پیشرفت نیز تأکید می‌کند، رسیدن به کنترل ۴۵ درصدی دیابت تنها زمانی ممکن است که ساختارهای نظام سلامت، بیمه‌ها، فناوری و آموزش به‌صورت هماهنگ عمل کنند.

آمارهای نگران‌کننده مبتلایان، سن پایین شروع بیماری، عوارض پرهزینه و فشار سنگین بر بودجه سلامت نشان می‌دهد که دیابت از یک معضل پزشکی فراتر رفته و به تهدیدی جدی برای اقتصاد خانواده‌ها و آینده نیروی کار کشور تبدیل شده است، اکنون زمان عبور از درمان صرف و حرکت به سمت پیشگیری هوشمند، مدیریت فعال، مشوق‌ها و تنبیه‌های بیمه‌ای، اصلاح سبک زندگی و به‌کارگیری فناوری‌های نوین است. اگر این مسیر به‌ صورت ملی، منسجم و پایدار طی شود می‌توان بحران کنونی را مهار و آینده سلامت کشور را از یک فاجعه هزینه‌زا نجات داد. خبرگزاری خانه ملت