به گزارش پایگاه خبری پزشکان و قانون (پالنا)، مجتمع تجاری تفریحی نگین شیراز روزهای ابتدایی شهریورماه یکی از تلخ‌ترین روزهایش را گذراند. هنگامی که دختری جوان خودش را از طبقه پنجم این مجتمع لوکس پایین انداخت و وقتی کار از کار گذشت، تشک نجات رسید. قربانی خودکشی در شبکه‌های مجازی به دختر شیراز مشهور شد. کاربران روزهای زیادی از او روایت کردند و بسیاری پرسیدند چه اتفاقی رخ می‌دهد که یک فرد حاضر است خودش را بکشد؟ پرسش‌های مشابه با این سوال همواره در ذهن افرادی که خودکشی را در اطرافیان‌شان مشاهده می‌کنند، دیده می‌شود.

10سپتامبر روز جهانی پیشگیری از خودکشی نام‌گذاری شده است. روزی که در آن متخصصان تلاش می‌کنند تا افرادی را که با افکار خودکشی دست‌وپنجه نرم می‌کنند یاری کنند. دانشگاه علوم پزشکی ایران روز یکشنبه 19شهریورماه در نشستی به‌همین‌مناسبت از پژوهشگران مختلفی دعوت کرده بود تا درباره وضعیت خودکشی در ایران اطلاع‌رسانی کنند. یکی از پژوهشگران در این نشست از افزایش این رخداد در سال‌های اخیر گفت و دیگری از لزوم مداخله افراد عادی صحبت کرد. یکی از متخصصان از نتایج پژوهشی که درباره خودکشی دستیاران پزشکی انجام گرفته بود، صحبت کرد و گفت که خطر خودکشی در پزشکان حدود 73/2درصد گزارش شده است و از سایر مشاغل بالاتر است.

خودکشی قابل پیشگیری است.

حمید پیروی مشاور بهداشت روان دانشگاه علوم پزشکی ایران با بیان اینکه خودکشی قابل پیشگیری است گفت: در تمام دنیا کرامت و ارزش‌های انسانی مورد تاکید است و همه دولت‌ها تلاش می‌کنند تا جان انسان‌ها را نجات دهند، به‌طورکلی در دنیا در یک‌سال 703هزار نفر اقدام به خودکشی می‌کنند و به‌ازای هر 100مرگ هم یک‌مورد در اثر خودکشی اتفاق افتاده است، اقدام به خودکشی عموماً در زنان بیشتر است اما مرگ بر اثر خودکشی عموماً در مردان بیشتر رخ می‌دهد و این یعنی مردان احتمالاً از روش‌های مرگ‌آورتری استفاده می‌کنند.
 
وی افزود: 58 درصد خودکشی‌ها در دنیا در سن زیر 50سال رخ می‌دهد، 77درصد خودکشی‌ها در کشورهایی با درآمد کم و متوسط صورت می‌گیرد، این درحالی‌ست که 84درصد جمعیت جهان در این کشورها سکونت دارد. آمارها برگرفته از سازمان بهداشت جهانی است. WHO همچنین نتیجه گرفته که خودکشی با عوامل اقتصادی و اجتماعی رابطه مستقیم دارد، خودکشی به‌طور متوسط در جهان روند کاهشی داشته اما در برخی کشورها روبه‌افزایش رفته است. با توجه به آمارهای پزشکی‌قانونی که انتشار عمومی دارند روند خودکشی در ایران هم صعودی شده که یکی از دلایل آن به کرونا و افزایش اختلال‌های اعصاب و روان و افسردگی بعدازآن مرتبط است.

برنامه‌های پیشگیری از خودکشی در دنیا

آخرین مراجع به پزشک اورژانس، خودکشی کرده بود اما زنده ماند. پزشک که آخرین ساعت‌های شیفت را می‌گذراند و قرار بود فردای همان‌روز به تعطیلات برود، مراجع پایانی را از یاد نبرد، در طول همه‌روزها به یادش بود و به فکرش رسید که برایش کارت‌پستالی بفرستد و بگوید که به او فکر می‌کند. بعدازمدتی که پزشک از تعطیلات باز می‌گردد، بیمار به او مراجعه می‌کند و می‌گوید همان لحظه که کارت‌پستال به دستش رسیده به خودکشی فکر می‌کرده است اما کارت‌پستال او را از این فکر منصرف کرد. این اتفاق در فرانسه رخ داده است و نعمت‌الله جعفری استاد روانپزشکی دانشگاه پواتیه و مدیر برنامه پیشگیری از خودکشی فرانسه آن را نقل کرد.

وی تاکید کرد: هر فرد چیزی دارد که وابسته به آن باشد و به‌واسطه آن از خودکشی دست بکشد. به عقیده من روایتی که ابتدا آن را نقل کردم از یک همیاری همگانی حکایت دارد، منشی که شاید در فرانسه کمتر دیده می‌شود، به فکر دیگران باشیم. افراد در فرانسه بیشتر برای خودشان زندگی می‌کنند، این روایت‌ها به ایجاد یک برنامه پیشگیری در فرانسه منتج شد. برنامه‌ای با عنوان وجیلانس که به دیگران یادآوری می‌کند ما به شما فکر می‌کنیم، چند مرکز و خطوط تلفنی افتتاح شده که به‌صورت 24ساعته فعال شدند و توانستند تا حدود 1درصد، اقدام به خودکشی را کاهش دهند. با استناد به آمارهای Our World In Data، فرانسه یکی از کشورهایی است که خودکشی در آن زیاد است و این موضوع همواره برای انگلیسی‌ها جای سوال داشته است. خودکشی در پیرزنان و پیرمردان اشاره می‌کند و می‌گوید: «آمار بالایی دارد، تقریباً بیش‌از 60درصد افرادی که خودکشی می‌کنند، بالای 55سال دارند.

سوگ متفاوت شاهدان خودکشی

هر خودکشی‌ای که رخ می‌دهد، 135 تا 230 نفر دچار سوگ شدید می‌شوند. این جمله در لابه‌لای نشست روز جهانی پیشگیری از خودکشی که امسال با شعار "با عمل امید بیافرینیم" معرفی شده است چندباری تکرار شد.

احمد حاجبی مشاور ارشد سازمان جهانی بهداشت در امور بهداشت و روان و پیشگیری از اعتیاد در خصوص بهترین مداخلات برای بازماندگان افرادی که یک‌نفر را در اثر خودکشی از دست دادند گفت: این موضوع در سال‌های اخیر مغفول بوده و کمترکسی توجه داشته که چه بر سر افرادی که بازمانده خودکشی هستند می‌آید، اساساً سوگ برای مرگ عزیزان برای هر خانواده‌ای دردناک است، اما مرگ عزیزان بر اثر خودکشی غیرقابل انتظار است و همین مسئله فرآیند سوگ را پیچیده و دشوار می‌کند، فرآیند سوگ افرادی که کسی را بر اثر خودکشی از دست داده‌اند، طولانی‌مدت است و نوسان دارد، فرد اساساً به‌دنبال این نیست که به زندگی قبلی بازگردد و شرایط جدیدی بسازد، در این شرایط به‌هیچ‌عنوان نباید قضاوتی در کار باشد و ازسوی‌دیگر نباید یک‌نسخه را برای همه پیچید، افرادی که می‌خواهند مداخله کنند، باید ‌دنبال پاسخ به این پرسش باشند که فردی که عزیزش را بر اثر خودکشی از دست داده است، چه می‌خواهد، چون این افراد نیازهای خود را بسیار سخت بیان می‌کنند، اقدامات ساده روزمره مثلا انجام کارهای روزمره، نگهداری از بچه، حتی گاهی کافی است که در کنار فرد حاضر باشید و هیچ صحبتی با او نداشته باشید، فردی که در سوگ خودکشی است، هیچ توضیحی برای مرگ ندارد و بعد از گشتن به دنبال توضیح و دلیل خودکشی، بحث احساس‌گناه برای او رخ می‌دهد، ازطرف دیگر فردی که یک‌نفر را داشته باشد که خودکشی کرده باشد، همواره خجالت و شرم را با خود یدک می‌کشد و این موضوع حتی شرایط عزاداری او را هم دشوار می‌کند، در این‌گروه احتمال بروز افکار خودکشی وجود دارد و به‌همین‌دلیل هم نیازمند توجه بیشتری‌اند.

اهمیت خودمراقبتی

آرزو ذکایی‌فر مدیرکل پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی سازمان بهزیستی کل کشور با اشاره به شعار امسال روز جهانی پیشگیری از خودکشی، یعنی ایجاد امید ازطریق اقدام و عمل گفت: این شعار توجه همه را به اهمیت پیشگیری از خودکشی بیان می‌کند، برنامه‌ریزی‌های کوتاه‌مدت، میان‌مدت و بلندمدت ضروی است، مداخلات گاهی باید در سطح فردی، گاهی در سطح غیرفردی و ازجنس محله باشد، ما در حوزه آسیب‌های اجتماعی همواره سراغ آسیب اجتماعی رفته‌ایم و هیچ‌گاه سراغ عوامل خطر نرفتیم، در پیشگیری مهم است که عوامل خطر را با دقت موردتوجه قرار دهیم، تجربه نشان داده بهترین برنامه‌ها در سال‌های اخیر رویکردهای اجتماع‌محور و جامعه‌نگر بوده است. رویکردهایی که مشارکت فعال جامعه را در پی داشته است.

امیرحسین جلالی‌ندوشن روانپزشک و رئیس کمیته پیشگیری از خودکشی انجمن علمی روانپزشکان ایران نیز در خصوص لزوم مداخله زودهنگام افراد در کاهش خودکشی گفت: دوست من، برادر من، همکار من، کمی افسرده است، در خودش است، گاهی حرف‌های ناامیدکننده می‌زند، گلایه‌اش از شرایط پیرامونی مثل بقیه نیست، انگار به ته‌خط رسیده است، در را می‌بندیم و صندلی‌ها را روبه‌روی هم می‌گذاریم، من یک‌جمله می‌گویم، به او می‌گویم حرف‌هایی می‌زنی که من را نگران می‌کند، راستش من نگران شما هستم، بیا باهم حرف بزنیم، خودمراقبتی و تشخیص در جامعه باب شده است و این به‌آن‌معنا نیست که عوامل دیگر مانند خدمات تخصصی اهمیت کمتری دارند.

 اگر شما فردی هستید که افکار خودکشی دارید، با شماره تلفن 123 تماس بگیرید. هم میهن