بر اساس تازه‌ترین پژوهش بین‌المللی تاکنون بیش از ۱۳ میلیون نوزاد با فناوری لقاح خارج از رحم در بیش از ۱۰۰ کشور جهان به دنیا آمده‌اند، فناوری که هر ۳۵ ثانیه یک زندگی جدید را رقم می‌زند.
به گزارش پایگاه خبری پزشکان و قانون (پالنا)، در کمتر از نیم قرن علم پزشکی به شیوه‌ای انقلابی توانسته است مسیر باروری را برای میلیون‌ها زوج نابارور تغییر دهد. یکی از برجسته‌ترین این دستاورد‌ها فناوری لقاح خارج از رحم یا همان IVF (In Vitro Fertilization) است، روشی که اکنون بیش از ۱۳ میلیون نوزاد در سراسر جهان تولد خود را مدیون آن هستند.
پژوهشی تازه که با همکاری گروهی بین‌المللی از دانشمندان و به سرپرستی جورجینا چمبرز اپیدمیولوژیست دانشگاه نیو ساوت ولز استرالیا انجام شده است تصویری جامع از گسترش جهانی این فناوری را ترسیم کرده و برای نخستین‌بار تخمینی مستند از تعداد نوزادان متولدشده با روش ART «فناوری‌های کمک‌باروری» ارائه می‌دهد.
تاریخچه IVF
در سال ۱۹۷۸ نخستین نوزاد حاصل از لقاح مصنوعی به نام لوئیز براون در بریتانیا متولد شد، واقعه‌ای که آغازگر عصری نوین در علم تولیدمثل انسانی بود. در آن زمان IVF تنها در چند کشور محدود و به‌صورت آزمایشی اجرا می‌شد و هزینه‌های بالای آن این روش را در دسترس اقلیت ثروتمند قرار می‌داد. اما با گذشت دهه‌ها و پیشرفت‌های فناورانه پزشکی باروری به یکی از گسترده‌ترین شاخه‌های علوم پزشکی تبدیل شد.
تا دهه ۱۹۹۰ روش‌های IVF با انتقال چندین جنین به رحم همراه بود که نرخ چندقلویی و عوارض زایمان را بالا می‌برد. اما از اوایل قرن ۲۱ با توسعه روش‌های انجماد جنین، بهبود کشت آزمایشگاهی و افزایش دقت در غربالگری ژنتیکی روند‌ها به سوی انتقال تک‌جنینی و کاهش مخاطرات متمایل شد.
پژوهش انجام‌شده بر اساس تحلیل داده‌های گردآوری‌شده از ۱۰۱ کشور جهان انجام گرفته است. منبع اصلی داده‌ها کمیته بین‌المللی پایش فناوری‌های کمک‌باروری «ICMART» است که از سال‌ها پیش اطلاعات بالینی مربوط به ART را ثبت و گزارش می‌کند. با این حال به دلیل تفاوت در سطح ثبت‌نام پژوهشگران از روش‌های تخمینی بر اساس تعداد کلینیک‌های موجود، میزان پوشش ملی و نرخ‌های معمول سقط‌جنین در بارداری‌های ART نیز استفاده کرده‌اند.
بر اساس یافته‌های این مطالعه:
تا پایان سال ۲۰۱۸ حدود ۱۰ تا ۱۳ میلیون نوزاد از طریق ART متولد شده‌اند.
در فاصله سال‌های ۲۰۱۸ تا ۲۰۲۳، ۳ تا ۴ میلیون تولد دیگر اضافه شده است.
بنابراین در مجموع بین ۱۳ تا ۱۷ میلیون نوزاد در جهان از طریق فناوری‌های کمک‌باروری به دنیا آمده‌اند.
توزیع جغرافیایی تولدهای ART
پژوهش نشان می‌دهد که استفاده از ART در جهان به‌شدت نابرابر است. کشور‌های اروپایی با بیشترین میزان پوشش و سیاست‌های حمایتی قوی در صدر قرار دارند:
اروپا: ۳.۶ تا ۴.۵ میلیون تولد
آسیا: ۳ تا ۴ میلیون تولد
آمریکای شمالی: ۱.۴ تا ۱.۶ میلیون تولد
کشور‌هایی مانند استرالیا، دانمارک، فرانسه و اسپانیا به دلیل پوشش بیمه‌ای گسترده و حمایت دولتی از ناباروری بالاترین نرخ استفاده از IVF را دارند. در مقابل کشور‌های کم‌درآمد در آفریقا، آسیای مرکزی و برخی مناطق آمریکای لاتین هنوز از دسترسی کافی به این فناوری محروم هستند.
پیشرفت‌های فناورانه در سال‌های اخیر
یکی از مهم‌ترین دلایل رشد سریع IVF در دهه‌های اخیر بهبود کارایی و ایمنی آن است. در دهه ۱۹۹۰ نرخ موفقیت IVF با جنین‌های منجمد حدود ۷ درصد بود، اما این نرخ در سال ۲۰۲۱ به ۳۶ درصد افزایش یافته است. این تحول ناشی از فناوری‌های نوین انجماد سریع «vitrification» بهینه‌سازی محیط‌های کشت جنین و تشخیص‌های ژنتیکی پیش‌لانه‌گزینی «PGT» بوده است.
همچنین روند انتقال جنین‌های کمتر «معمولاً تک‌جنینی» باعث کاهش چشمگیر نرخ چندقلویی شده است. در حال حاضر بیش از ۹۳ درصد چرخه‌های IVF تنها یک جنین منتقل می‌کنند و نرخ تولد چندقلویی به کمتر از ۳ درصد کاهش یافته است.
پیامد‌های روانی و اجتماعی IVF
تولد نوزاد از طریق ART تنها یک فرآیند زیستی نیست بلکه تجربه‌ای عاطفی، اجتماعی و گاه پرتنش برای والدین محسوب می‌شود. بسیاری از زوج‌ها پس از سال‌ها ناباروری و درمان‌های ناموفق بار روانی سنگینی را تحمل می‌کنند. مطالعات روان‌شناختی نشان می‌دهد که تجربه IVF برای بسیاری از زوج‌ها با اضطراب، امید، ترس از شکست و چالش‌های مالی همراه است.
از سوی دیگر تولد نوزادان IVF می‌تواند بر نگاه اجتماعی نسبت به مفهوم خانواده، مادرانگی و حقوق باروری تأثیرگذار باشد. در برخی جوامع والدین کودکان ART با پرسش‌های فرهنگی، مذهبی یا حقوقی درباره مشروعیت، مالکیت ژنتیکی یا حتی پذیرش اجتماعی مواجه می‌شوند.
چالش‌های پیش‌روی فناوری لقاح مصنوعی
با وجود پیشرفت‌های چشمگیر در فناوری لقاح مصنوعی «IVF» این حوزه همچنان با چالش‌های مهمی روبه‌رو است که مانع از بهره‌مندی گسترده و برابر افراد در سراسر جهان می‌شود. یکی از اصلی‌ترین مشکلات نابرابری در دسترسی به خدمات کمک‌باروری است که به ویژه در کشور‌های کم‌درآمد و مناطق محروم به چشم می‌خورد. علاوه بر این هزینه‌های بالای درمان در بسیاری از کشور‌ها به‌خصوص در جوامع با منابع محدود، مانع استفاده گسترده از این فناوری می‌شود.
ضعف قوانین حمایتی و نبود چارچوب‌های حقوقی کافی در بسیاری از کشور‌های در حال توسعه نیز به محدود شدن حمایت‌های مالی، قانونی و اجتماعی از بیماران منجر شده است. همچنین نبود سامانه‌های ثبت و پایش دقیق و منسجم داده‌ها در برخی مناطق فرآیند ارزیابی و بهبود خدمات را با مشکل مواجه کرده است.
ضعف قوانین حمایتی و کمبود پایش داده‌ها
برای رفع این موانع و تحقق عدالت در حوزه سلامت باروری ضروری است که دولت‌ها سیاست‌های حمایتی موثری از جمله پوشش بیمه‌ای خدمات کمک‌باروری را در اولویت قرار دهند. در کنار این سازمان‌های بین‌المللی باید سازوکار‌هایی فراهم کنند تا انتقال فناوری و دانش به کشور‌های کم‌درآمد تسهیل شود.
راهکار‌های تحقق عدالت در سلامت باروری
همچنین تقویت سامانه‌های یکپارچه ثبت و پایش داده‌ها در سطح جهانی و افزایش آگاهی عمومی درباره سلامت باروری و روش‌های درمان ناباروری نقش مهمی در بهبود دسترسی و کیفیت خدمات این حوزه خواهد داشت.
پژوهش انجام‌شده درباره تعداد نوزادان حاصل از ART نشان‌دهنده رشد چشمگیر فناوری IVF و اثرات عمیق آن بر زندگی انسان‌هاست. با تولد بیش از ۱۳ میلیون نوزاد از طریق ART در سراسر جهان این فناوری به یکی از مهم‌ترین نماد‌های پیشرفت علمی در خدمت انسان تبدیل شده است. با این حال عدالت در دسترسی به این فناوری همچنان یک دغدغه جهانی است و نیاز به سیاست‌گذاری دقیق، حمایت مالی و تبادل دانش دارد. آینده IVF نه تنها به دستاورد‌های علمی بلکه به اراده جمعی جهانی برای تحقق حقوق باروری وابسته است. خبرگزاری برنا
نظر خود را بنویسید