به گزارش پایگاه خبری پزشکان به نقل از همدلی‌، در سال‌های اخیر وضعیت پذیریش دانشجویان برخی رشته‌های پزشکی تا حد زیادی دگرگون شده است. 

در سال 94 حسن قاضی‌زاده‌هاشمی وزیر سابق بهداشت به علت کمبود نیروی انسانی و عدم توزیع مناسب منابع انسانی در حوزه خدمات پزشکی در مناطقی از کشور، طرحی را ارائه داد که بر اساس «رتبه»، برخی دانشجویان پزشکی مناطق محروم در لیست دانشجویانی قرار می‌گیرند که باید تعهدات مدنظر وزارت بهداشت را در زمان و مکانی معین رعایت کنند. 

از آن سال «دانشجوی تعهدی» واژه‌ای آشنا در رشته‌‌های پزشکی مناطق محروم شد. به‌عبارتی دانشجویانی که رتبه بالاتری نسبت به دیگر دانشجویان داشتند باید تن به تعهدات مد نظر وزارت بهداشت می‌دادند و تعهدنامه‌ای را امضاء می‌کردند.

در ماه‌های اخیر وزارت بهداشت تصمیم گرفت این طرح را گسترش داده و در قالب لایحه به مجلس ارسال تا با حساسیت بیشتری اجرایی شود. آن‌طور که دانشجویان تعهدی پزشکی گفته‌اند، در این لایحه، تعهدات تازه وزارت بهداشت تنها به حوزه آموزشی دانشجویان محدود نمانده‌است.

 آنچه آشکار است اینکه این اقدام وزارت بهداشت موافقان و مخالفانی دارد. موافقان، مسئولین وزارتخانه بهداشت و مخالفان، دانشجویان رشته پزشکی در مناطق محروم هستند.

در سال‌های اخیر در رشته‌های پزشکی در دفترچه انتخاب رشته، بند جدیدی در کنار عنوان بسیار جذاب «پزشکی» اضافه شده که در وهله اول هوش از سر بسیاری از متقاضیان می‌رباید. متقاضی جوان آن‌قدر محو نام پزشکی می‌شود که بی‌توجه به این بند مهم که می‌تواند آینده شغلی و زیستی‌اش را تحت‌تاثیر قرار دهد، مسیرش را انتخاب می‌کند.

طبق بند مذکور کسانی که در رشته‌های پزشکی به شکل تعهدی مشغول به تحصیل هستند، باید سه برابر طول تحصیل یعنی 21 سال در شهرهای خود مشغول به کار شوند. به عبارتی در بهترین حالت یک جوان 18 ساله باید هفت سال درس بخواند تا دکتر عمومی شود بعد از اتمام تحصیل او 25 ساله می‌شود و باید دوره خدمتش را آغاز کند دوره ای که 21 سال به طول می‌انجامد حالا او 46 سال دارد و مختار است که برای خودش کار کند.

وزیر سابق بهداشت و درمان تصمیم گرفت تا به دلایلی که ذکر شد طرح دانشجوی تعهدی رشته‌های پزشکی در لایحه دولت به مجلس گنجانده شود. در مقدمه توجیهی این لایحه که تحت نام «ساماندهی تعهدات دانش آموختگان رشته‌های پزشکی و پیراپزشکی» سامان یافته، بر کمبود نیروی انسانی متخصص در گروه علوم پزشکی و ضرورت توزیع مناسب نیروی انسانی در مناطق محروم بخصوص برای دوره‌های تخصصی و فوق‌تخصصی، تاکید شده است.

براساس این لایحه، بهره‌مندی فارغ‌التحصیلان رشته‌های پزشکی و پیراپزشکی فقط در صورت ارائه تاییدیه اتمام تعهد از سوی وزارت بهداشت می‌توانند از امتیازاتی مانند تاییدیه تحصیلی و مدارک مربوط، خروج از کشور، اشتغال در تمامی ارگان‌های حکومتی، دولتی، موسسات عمومی غیردولتی، شهرداری‌ها، خیریه‌ها و موسسات خصوصی، اخذ پروانه کسب، اخذ پروانه حرف پزشکی و... برخوردار شوند.

حالا در اینجا مسئولان وزارت بهداشت چنین طرحی را در راستای منافع ملی کشور می‌دانند و دانشجویان تعهدی مناطق محروم آن را نتیجه شکاف آموزشی و تبعیضی آشکار علیه خود عنوان می‌کنند.

در این راستا روزنامه همدلی تلاش کرد تا با برخی از دانشجویان تعهدی مناطق محروم گفت‌وگو کند. لازم به ذکر است که نام‌های آمده مستعار و نام واقعی دانشجویان نیست. ولی این روزنامه موفق نشد با معاون سرپرست وزارت بهداشت تماسی برقرار کند از این رو تنها به روایت دانشجویان بسنده می‌شود.

علی یک دانشجوی رشته پزشکی در مناطق محروم از سال 94 یک بندی در فرم انتخاب رشته پزشکی ذکر شد که شامل بسیاری از دانشجویان رشته پزشکی در مناطق محروم شد. 

درست است که تعهدی و غیرتعهدی را براساس «رتبه» به دانشجویان اطلاق کردند اما باید عرض کنم که در حالی سال‌های قبل یک دانشجو با رتبه 1800 در منطقه‌ای به فرض مثال ایلام پزشکی قبول شده بود که امسال بسیاری از دانشجویان با رتبه‌های خیلی کمتر از 1800 به شکلی تعهدی قبول شدند! این در حالی است که آمار کلی جذب دانشجویان پزشکی در کشور بیشتر هم شده است.

این دانشجو می‌افزاید: ما از همان روز اول ورود به دانشگاه تعهدنامه‌ای امضاء کردیم که براساس آن باید 21 سال بعد از اتمام تحصیل در محل شهر خود خدمت کنیم. ما این شرایط ناعادلانه را پذیرفتیم! هرچند همان تعهدنامه اولی مغایر قوانین بود و تنها یک شخص مجرم را می‌توان در محدوده‌ای جغرافیایی حصر کرد، با‌ این‌حال چند سال بعد از امضای آن تعهدنامه و ادامه تحصیل، اطلاعیه‌ای مبنی براینکه تعهدنامه قبلی شما باطل است و باید تعهد نامه جدید را امضاء کنید و اگر امضاء نکنید دانشجوی اخراجی به حساب می‌آیید، صادر شد. سایت دانشگاه را بستند و ما را مجبور کردند که تعهد نامه جدید را امضاء کنیم در تعهدنامه جدید موارد تازه‌ای اضافه شده‌بود. مواردی غیر آموزشی! حالا باید تعهدی را می پذیرفتیم که محدود به آموزش ما نبود مثل اینکه نمی‌توانیم تا ده سال ادامه تحصیل دهیم یا کار دیگری انجام دهیم، یعنی احتمالا حتی نمی‌توانیم راننده اسنپ شویم و... .

این دانشجو اضافه کرد: اساسا باطل کردن تعهد‌نامه قبلی و اخذ تعهد جدید، خود‌به‌خود کاری غیر‌‌قانونی است. ما در ابتدا فریب نام زیبای پزشکی را خوردیم ولی بعد چند سال آن روی خشن واقعیت را دیدیم و فهمیدیم که در کار خود زندانی شده‌ایم. واقعیت این است که سیستم بهداشتی به پزشک عمومی نیاز دارد چون هزینه‌اش از پزشک متخصص کمتر است. طبق این تعهد ما تا ده سال و نیم حق گرفتن تخصص نداریم و این به نفع‌شان است، چون در این ده سال کمتر هزینه می‌کنند و به ما پزشکان عمومی حقوقی به مراتب پایین‌تر پرداخت می شود. 

دانشجوی دیگری با بیان اینکه چنین تعهدنامه‌ای مصداق بارز شکاف آموزشی در کشور است، گفت: در حالی که یک فیزیوتراپ با 4 سال درس خواندن می‌تواند مجوز مطب بگیرد، یک پزشک عمومی احتمالا تا 46 سالگی هیچ کاری نمی تواند بکند. وزارت بهداشت به مجلس یک لایحه داده که براساس آن ما حق نداریم هیچ کاری انجام دهیم. مثل اینکه شما را وادار کنند تنها برای خوردن و قدم زدن از سلولت خارج شوی و بعد باید به همان سلول برگردی!

این دانشجوی تعهدی ادامه داد: ما نیز به مملکت‌مان علاقه داریم، ما هم می‌خواهیم به همین مملکت خدمت کنیم اما مگر می‌شود با زور و تحمیل، خدمت واقعی را توزیع کرد؟ آیا این نتیجه خصوصی سازی در حوزه بهداشت و درمان نیست؟

وی تاکید کرد: در حال حاضر بسیاری از دانشجویان با این شرایط دشوار و سال های طولانی خدمت انگیزه‌شان را از دست داده اند. مگر اردوگاه کار اجباری است؟ نتیجه چنین سیاستی ایجاد شکاف آموزشی در نظام آموزشی کشور است. می‌دانید که این طرح تنها شامل دانشجویان مناطق محروم می‌شود. این‌طرح به نظر من یک تبعیض آشکار است. من در یک شهر محروم دو سال پشت کنکور بودم؛ حتی معلم فیزیک نداشتم برای کنکور. روزی 13 ساعت می‌خواندم. تازه ما تعهد اولیه را پذیرفته ایم ولی حالا ممنوعیت وام تسهیلاتی، ممنوعیت خروج از کشور و کلا بحث‌های غیر آموزشی را نیز در تعهدنامه دوم اضافه کرده‌اند. خب ما نمی‌خواهیم بپذیریم. باید گفت این نفس تبعیض است که خلاف منافع ملی است اینکه ما را نشانه گذاری و مجزا می کنند. اینکه پزشک درجه یک و درجه دو می‌سازند!

سینا دیگر دانشجوی منطقه محروم در این‌باره گفت: باید در ابتدا خدمت‌تان عرض کنم که «دانشجو تعهدی» مختص مناطق محروم است. در وهله اول کلیت چنین امری در راستای منافع ملی است؛ این که ما کاری کنیم که مناطق محروم خود دارای پزشک شوند. اما نفس تبعیضی که در بندهای تحمیلی ارائه شده توسط وزارت بهداشت برای دانشجویان تعهدی عنوان شده در دراز مدت به ضرر منافع ملی کشور است. اینکه ما تا ده سال حق ادامه تحصیل نداریم یکی از نمودهای عینی این رویکرد است.