آسیب‌شناسی پزشکان و قانون از پدیده تامین امنیت در بیمارستان‌های کشور
حراستی‌هایی که در بزنگاه خطر، خود را پشت پزشکان پنهان می‌کنند
عاملان شرارت در بخش اورژانس بیمارستان پورسینای رشت که چندی پیش منجر به ایجاد رعب و وحشت در آن مرکز درمانی و زخمی شدن برخی از همراهان بیماران شده بودند، دستگیر و در شهر گردانده شدند. صرف نظر از نوع مجازاتی که برای آنان در نظر گرفته شده، باید دانست که این پایان ماجرا نیست. همان طور که آغاز ماجرا هم نبود و تنها مشتی از خروار تهدیدهایی به شمار می‌رفت که هر لحظه جان پرسنل کادر درمان کشور را تهدید می‌کند و تاکنون راهکار منسجمی برای حل آن پیش‌بینی نشده است...
به گزارش پایگاه خبری پزشکان و قانون (پالنا)، در برخی بیمارستان‌های دولتی سربازان وظیفه از سوی نیروی انتظامی حضور دارند و درواقع متولی امنیت این مراکز محسوب می شوند، اما همچنان پرسنل این بیمارستان‌ها نسبت به نبود امنیت ابراز نگرانی می‌کنند. سایر بیمارستان‌ها هم که اقبال توجه نیروی انتظامی را نداشته‌اند، خود نیروهای حفاظت فیزیکی دارند که به گفته برخی منتقدان، سر بزنگاه پشت پزشکان پنهان می‌شوند و باید افرادی را مامور محافظت از آنها کرد.
یکی از اعضای کادر درمان که نخواست نامش فاش شود، می‌گوید: «تهدید از سوی همراهان مریض از جمله اتفاقات روزمره در مراکز درمانی است.» وی بخشی از این تهدیدات را به ارائه کیفیت نامناسب درمانی در بیمارستان‌های شلوغ دولتی نسبت و ادامه می‌دهد: «پزشک، پرستار یا سایر پرسنل بیمارستانی مقصر نیستند؛ این مساله‌ای است که برای همراهان مریض قابل درک نیست و از این جهت پرسنل درمان بارها مورد تهدید یا توهین قرار می‌گیرند.»
در این میان البته برخی رسانه‌ها و به طور اخص صدا‌و‌سیما هم بی‌تقصیر نیستند. کمااینکه در سال‌های اخیر فضایی را علیه پزشکان ایجاد کرده‌اند که بروز چنین رفتارهایی، دور از ذهن نیست. این همان نکته‌ای است که معاون نظارت و برنامه‌ریزی سازمان نظام پزشکی نیز به آن اشاره می‌کند.
محمدجهانگیری به پزشکان و قانون می‌گوید: «شرایط رسانه‌ای و صحبت‌های بیرون، تاثیر زیادی بر فرایند ناامنی بیمارستان‌ها داشته است. کمااینکه در چند سال اخیر اتفاقاتی افتاد که به دنبال آن افرادی به خود حق دادند که این رفتارها را در محیط بیمارستان انجام دهند. البته نباید این را هم فراموش کرد که در شرایط کنونی پاندمی کرونا مردم به حقانیت جامعه پزشکی و خدوم بودن آنان پی برده‌اند و لذا از حجم این نوع رفتارها نیز کاسته شده است.»
گویا در هر بیمارستان چند مامور یگان انتظامی وزارت بهداشت همواره حضور دارند و وظیفه آنها تامین نظم و امنیت و برخورد با جرائم احتمالی در این فضاست. این را سرهنگ رضا جنتی، فرمانده یگان انتظامی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی می‌گوید. وی درباره فعالیت ماموران پلیس در بیمارستان‌ها توضیح می‌دهد: «ماموران پلیس در بیمارستان‌ها حضور داشته و نسبت به تامین نظم و امنیت و بررسی موارد مجرمانه‌ای که به آنان اطلاع می‌دهند، اقدام می‌کنند و این رویه از گذشته تاکنون همواره وجود داشته است.»
معاون نظارت و برنامه‌ریزی سازمان نظام پزشکی اما نظر دیگری دارد و معتقد است که بیشتر اوقات، نیروهای حراست پشت پزشکان پنهان می‌شوند و یک نفر باید از آنها مواظبت کند: «صحبت‌های زیادی در مورد تامین امنیت در بیمارستان‌ها انجام و پیگیری‌های بسیاری در این مقوله انجام دادیم. مراکز درمانی و به خصوص بیمارستان‌ها نهادی به نام «حراست» دارند اما شاید علی‌رغم هزینه‌کرد، آنطور که باید آموزش لازم را برای این امر ندیده‌اند.»
جهانگیری ادامه می‌دهد: «من خودم رئیس بیمارستان بوده‌ام و خیلی‌وقت‌ها دیده‌ام که مسئولین حراست پشت پزشکان قایم می‌شوند و شرایط به نحوی است که یک نفر باید از خود آنها حراست کند. واقعیت این است که این افراد به این منظور جذب شده‌اند ولی کاری که می‌کنند این است که احتمالا کسی را داخل بخش راه ندهند. درصورتی‌که یکی از وظایف مهم آنها نظم و انضباط و حتی دفاع است که باید اتفاق بیفتد.»
وی به تجربه مثبت برخی بیمارستان‌ها در زمینه آموزش اصولی نیروهای حراست اشاره و تصریح می‌کند: «در برخی بیمارستان‌ها تدبیر شد و افرادی آموزش لازم را دیدند. بر اساس همین آموزش‌ها برخی کارها از آنها خواسته شد و نتیجه آن هم این شد که ناامنی کادر درمان، به شدت کاهش پیدا کرد. نتیجه اینکه یکی از نواقص ما در این مراکز، افرادی هستند که در حوزه حفاظت تعیین شده اما آموزش و تربیت لازم برای این امر را ندیدند.»
مطابق قوانین مدنی و حقوق قضایی، کارکنان بیمارستان‌ها و کادر درمانی در برابر هرگونه توهین، تهدید و بی‌حرمتی به هر شکل تحت حمایت قانون بوده و متخلفان از قانون، تحت پیگرد و مجازات کیفری قرار می‌گیرند. براساس مواد ۶۰۸ و ۶۰۹ قانون مجازات اسلامی به صراحت عنوان شده چنان که هر‌کس اعم از بیمار و بستگان به پرسنل درمانی در حین انجام وظیفه توهین کنند، مشمول ۳ تا ۶ ماه حبس، تا ۷۴ ضربه شلاق و جزای نقدی می‌شوند. مصادیق توهین نیز عبارتند از: «به‌کاربردن الفاظ رکیک و اهانت‌آمیز و تحقیر کننده، فحاشی و انجام هرگونه اقدامات عملی (ضربه) که دلالت بر توهین و تحقیر داشته باشند.» ضروری است پرسنل درمانی در صورت وقوع جرایم ذکر شده با اطلاع مسئول مافوق، صورتجلسه حادثه را تنظیم و از مأمورین انتظامی و امنیتی درخواست کمک کنند.
یک متخصص اورژانس می‌گوید: «بحث امنیت در بیمارستان و به خصوص اورژانس یک چالش همیشگی بوده و ما همواره با آن مواجه بوده‌ایم. البته در حال حاضر تمهیداتی در ورودی اورژانس‌ها داریم اما پاسخ‌گو نیست. اورژانس‌ها بالاخره باید پذیرش بدون شرط داشته باشند و این مساله با امنیت آنها در تضاد است.»
نادر توکلی در گفت‌وگو با پزشکان و قانون به پیگیری‌های متعدد از طریق مراجع قضایی اشاره و تصریح می‌کند: «از یک طرف گفته می‌شود که تامین امنیت باید از طرف مدیریت بیمارستان انجام شود و دقیقا هم به همین دلیل است که این مهم به یک چالش اساسی تبدیل شده است. از طرف دیگر خیلی از بیماران هستند که علاوه‌بر اینکه شخصیت‌های ضد اجتماعی دارند، مواد محرک ایجاد خشونت هم مصرف می‌کنند. این افراد ممکن است در حالت عادی مشکلی نداشته باشند، اما وقتی تحت تاثیر مواد قرار می‌گیرند، روحیات و عملکرد آنها عوض شده و دچار رفتارهای پرخطر می‌شوند.»
معاون درمان دانشگاه علوم پزشکی ایران با بیان اینکه تامین امنیت خواسته همیشگی ما از وزارت بهداشت بوده است، خاطرنشان می‌کند: «تدابیر اندیشیده شده، خیلی پیشگیرانه نبوده و پزشکان، پرستاران و کادر درمان به خصوص در اورژانس‌های پیش‌بیمارستانی هنوز با این مشکل روبرو هستند.»
معاون نظارت و برنامه‌ریزی سازمان نظام پزشکی به بعد دیگری از این ماجرا اشاره و خاطرنشان می‌کند: «باید به این نکته هم توجه داشت که در حوزه بهداشت و درمان نمی‌توان کار را خیلی امنیتی کرد. کمااینکه موضوع سلامت مطرح است که باید با تدابیر لازم و با همین فرمول‌ها جلو برود. از طرفی مسائل اجتماعی و اقتصادی و شرایط ویژه کشور هم در این ماجرا تاثیر دارد که باید براساس آن نیز، شرایط را تدبیر کرد. ما از این مساله غفلت می‌کنیم چون جامعه پزشکی در این شرایط بسیار شلوغ است و ممکن است حواس آنها به این موضوعات نباشد.»
جهانگیری با تاکیدبر اینکه در بیمارستان‌های حادثه‌خیز باید از متخصصین امر و مسئولین مربوطه استمداد بطلبیم، می‌گوید: «ما بارها گفته‌ایم که بحث امنیت این مناطق به خصوص در بخش‌هایی که دولتی هستند و مواجهه در آنها زیاد است، بر عهده مسئولین ذی‌ربط است و باید این اتفاق بیفتد. این معضلی است که شاید هماهنگی لازم در خصوص آن انجام نشده، شاید هم کاستی‌هایی از نظر نیروی انسانی وجود دارد که منتج به این شرایط شده است. مثلا در بیمارستان‌های تروما، پلیس مستقر است و پیگیری می‌کند. اما به وسعت آن نیاز اتفاق نیفتاده است.»
وی می‌افزاید: «تفاهم‌نامه با نیروی انتظامی انجام شده و مقرراتی هم وجود دارد اما کفایت لازم را ندارد و باید توسعه داده شود.»
جهانگیری ادامه می‌دهد: «جامعه پزشکی باید بداند که لازم است کار تخصصی خود را انجام دهد و این سایرین، مدیریت حوزه سلامت و حوزه اجتماعی هستند که باید امنیت را ایجاد کنند. در این راستا شاید لازم باشد که جامعه پزشکی نیز آموزش ببیند که آموزش خود را می‌بیند. اما اینطور نیست که خودش بخواهد در حوزه امنیت هم از خودش دفاع کند. برای تامین امنیت بیمارستان‌ها، باید خیلی از مسائل اجتماعی و اقتصادی را حل کنیم. بیمارستانی که تروما دارد و از مرگ و میر و آی‌سی‌یوی بیشتری برخوردار است، قطعا حادثه‌خیرتر است. لذا باید به شرایط اجتماعی هم نگاه شود تا بتوانیم از امنیت حمایت کنیم.»
وی در پایان با بیان اینکه این دست ناامنی‌ها در خیلی از جاهای دیگر هم اتفاق می‌افتد، تصریح می‌کند: «اما در حوزه سلامت این امنیت خاطر برای ارائه خدمت خیلی مهم است و لذا باید تامین شود. در قانون هم بحث شده اما باید زیرساخت‌های آن تهیه و اجرایی و گفتمان‌های آن آغاز شود. ما نباید کنار بایستیم تا ببینیم چه اتفاقی می‌افتد و بعد که به دعوا کشید بخواهیم آن را حل کنیم. بلکه این مساله باید از قبل و به صورت پیشگیرانه انجام شود.»
اگرچه وجود قوانین بازدارنده جدی می‌تواند از ایجاد برخورد و تنش در محیط بیمارستان‌ها بکاهد، اما به نظر می‌رسد اگر پرستاران یا کادر درمانی شکایتی از نحوه برخورد بیماران داشته باشند، برخورد جدی با این موضوع صورت نمی‌گیرد و مانند دیگر موارد، روال عادی شکایت طی می‌شود.
پرونده‌های شکایت پزشکی معمولا یا مشمول اطاله دادرسی شده یا با توجه به جایگاه پزشکان در جامعه به جلب رضایت بیمار ختم می‌شود. این مساله سبب می‌شود که همراهان بیمار که در روند درمان دچار آسیب شده‌اند، به جای قانون از خشونت استفاده کنند. 2.jpg18.71 KB
محسن طاهرمیرزایی
نظر خود را بنویسید