به گزارش پایگاه خبری پزشکان و قانون (پالنا)، قرص سرماخوردگی بزرگسالان با مصرف 754 میلیون عدد در صدر فهرست مصرف دارویی کشور در شش ماه اول امسال قرار گرفته است. پس از آن داروهای آ.اس.آ، فاموتیدین، متفورمین، آموکسی‌سیلین و لووتیروکسین به ‌ترتیب بیشترین میزان مصرف را داشته‌اند. تازه‌ترین آمارها از بازار دارویی کشور نشان می‌دهد در 6 ماه ابتدایی امسال ایرانی‌ها مجموعاً 156 هزار میلیارد تومان دارو خریداری کرده‌اند. یعنی 28 میلیارد عدد دارو در کشور تأمین و توزیع شده و این ارقام بیانگر این است که میانگین مصرف ماهانه کشور حدود 4.6 میلیارد عدد داروست.

حالا اگر شهر به شهر بررسی کنیم تهرانی‌ها با مصرف 5.5 میلیارد عدد در صدر جدول مصرف داروی کشور قرار دارند و جایگاه بعدی متعلق به استان‎های خراسان رضوی، اصفهان و فارس است. در حال حاضر میزان مصرف دارو در کشور ما دو برابر حد نرمال جهانی است در حالی که در استاندارد جهانی تعداد اقلام دارویی در هر نسخه باید کمتر از دو قلم باشد، در تهران به ‌طور میانگین 4.2 قلم دارو در هر نسخه نوشته می‌شود. اما فقط دارو نیست مدت‌هاست با انجام آزمایش‌ها و تصویربرداری‎های غیرضروری هم روبه‌رو هستیم که بار مالی مضاعفی بر دوش بیمه‌ها گذاشته است.

طراحی سیستم تشویقی برای عملکرد پزشکان

محمد غلام‌نژاد مدیرکل بیمه سلامت استان تهران در خصوص هزینه‎‌های اضافی که این نیازهای القایی روی دست نظام سلامت می‎گذارد گفت: بسیاری از آزمایش‌هایی که بدون ضرورت انجام می‌شود برای بیمار و نظام سلامت بار مالی ایجاد می‌کند. برای مثال در مواردی آزمایش‌هایی مانند ویتامین D، ویتامین B12 یا فولات «ویتامین B9» به ‌صورت غیرضروری درخواست می‌شود در حالی که می‌توان این موارد را به شکل کلی و در قالب برنامه‌های پیشگیرانه مدیریت کرد.

وی افزود: در حوزه تصویربرداری هم اقلام تجویزی در ایران بیش از استانداردهای جهانی است. در کشورهای دیگر انجام MRI یا دریافت دارو از داروخانه‌ها به این سادگی‎ها نیست اما در ایران گاهی افراد بدون تجویز پزشک از داروخانه آنتی‌بیوتیک تهیه می‌کنند. آنتی‌بیوتیک‌ها برای عفونت‌های باکتریایی است نه ویروسی و این نوع مصرف خودسرانه به منابع مالی و سلامت جامعه آسیب می‌زند، اگر بخواهیم منابع بیمه سلامت و نظام درمان پایدار بماند و تاب‌آوری مالی داشته باشیم باید هزینه‌ها را مدیریت کنیم.

مدیرکل بیمه سلامت استان تهران به اجرای سامانه‌های هوشمند در سازمان بیمه سلامت ایران اشاره کرد و گفت: در سامانه‌های بیمه سلامت سیستم‌های تشویقی و کنترلی برای پزشکان طراحی شده که به ‌صورت ماهانه عملکرد پزشکان با هم‌رده‌هایشان مقایسه می‌شود تا مشخص شود چه کسانی تجویزهای منطقی‌تری دارند. ما در برخی از سامانه‌های نسخه‌نویسی بیمه سلامت، سامانه هوشمندی را قرار دادیم تا به پزشکان هشدار دهد مثلاً این داروهایی که در این نسخه نوشته شده با هم تداخل دارند. یا ارزیابی می‌کند که تعداد آنتی‌بیوتیک‌های تجویزی بیش از حد استاندارد است.

غلام‌نژاد ادامه داد: اکنون این پایش شروع شده و در آینده گسترده‌تر هم می‌شود. همچنین برای این سامانه راهنمای بالینی تعریف شده که در صورت تجویز اشتباه یا همزمان داروهای دارای عارضه به پزشک هشدار دهد. حتی برخی داروها در صورت ناسازگاری به‌ شکل خودکار از نسخه حذف می‌شوند. حالا اگر بتوانیم خدمات ارائه ‌شده را مدیریت کنیم منابع مالی نظام سلامت نیز به ‌درستی مدیریت خواهد شد. در غیر این صورت هر چقدر منابع مالی بیشتری وارد سیستم شود باز هم با هدررفت و کمبود منابع روبه‌رو خواهیم بود چون سیستم سلامت باید پاسخگو و هوشمند عمل کند.

مدیرکل بیمه سلامت استان تهران گفت: در سازمان بیمه سلامت هم بسته‌های تشویقی و هم بسته‌های تنبیهی برای پزشکان در نظر گرفته شده است، پزشکانی که بیش از حد دارو یا خدمات پاراکلینیکی تجویز می‌کنند مشمول نظارت و اقدامات اصلاحی خواهند شد. در دوران کرونا مواردی وجود داشت که برخی پزشکان روزانه تا 100 سرم برای بیماران تجویز می‌کردند که نمونه‌ای از تجویز غیرمنطقی و غیرضروری است. این موارد از طریق سیستم‌های نظارتی شناسایی و مدیریت می‌شود.

غلام‌نژاد اضافه کرد: در حال حاضر راهنماهای بالینی در سیستم نسخه‌نویسی سازمان بیمه سلامت بارگذاری شده است تا پزشک نتواند فراتر از آن دارو یا خدمات تجویز کند. مثلاً هنگامی که در یک ماه مصرف استاندارد آسپرین 80، حدود 30 عدد است نباید پزشک برای همان دوره 100 عدد برای یک بیمار تجویز کند. این موارد توسط سامانه‌های ما کنترل و در صورت تخلف، هشدار صادر می‌شود.

وی تصریح کرد: در برخی موارد مشاهده شده داروهای خاص و گران‌قیمت با فرکانس غیرمجاز تجویز شده‌اند و بار مالی سنگینی بر سیستم سلامت تحمیل کرده‌اند، ما با هدف «دستگیری، نه مجازات»، این موارد را شناسایی و اصلاح می‌کنیم اما در عین حال کسانی که به ‌صورت باندی و شبکه‌ای از این شرایط سوءاستفاده می‌کنند به مراجع نظارتی و قضایی معرفی شده‌اند. متأسفانه برخی از این سوءاستفاده‌ها شامل داروهایی است که در کشورهای همسایه به فروش می‌رسد و این موضوع نشان‌دهنده لزوم نظارت دقیق‌تر و هماهنگی بین دستگاه‌های مرتبط است.

مدیرکل بیمه سلامت استان تهران گفت: سلامت یک مقوله وسیع است و فقط وزارت بهداشت یا بیمه سلامت در آن نقش ندارند، سازمان‌های بیمه‌گر مثل تأمین اجتماعی و نیروهای مسلح هم در این حوزه فعال‌ هستند و بخشی از مسئولیت سلامت جامعه را بر عهده دارند نباید همه مسئولیت‌ها را فقط بر دوش وزارت بهداشت یا بیمه سلامت بگذاریم بلکه همکاری بین همه نهادها برای ارتقای نظام سلامت ضروری است.

غلام‌نژاد گفت: بیمه سلامت استان تهران با پوشش بیش از 5 میلیون نفر از جمعیت این استان و همکاری با بیش از 6800 مرکز درمانی و تشخیصی یکی از بزرگ‌ترین و گسترده‌ترین شبکه‌های خدمات درمانی کشور را مدیریت می‌کند که معادل حداقل 10 استان کشور است، در ارزیابی عملکرد دستگاه‌های اجرایی استان تهران اداره کل بیمه سلامت استان تهران موفق به کسب رتبه «خوب» شد و در ارزیابی سال 1403 دستگاه‌های اجرایی استان تهران، به جمع ۱۲ دستگاه برتر این استان راه یافت.

وی اضافه کرد: این موفقیت در حالی به دست آمده است که استان تهران با 73 دستگاه اجرایی و حجم گسترده خدمات درمانی یکی از چالش‌برانگیزترین مناطق برای ارزیابی عملکرد دستگاه‌ها محسوب می‌شود. طبق گزارش رسمی سازمان اداری و استخدامی کشور دستگاه‌های اجرایی در این ارزیابی بر اساس شاخص‌های مختلفی از جمله عملکرد، پاسخگویی، شفافیت، مدیریت منابع و تحول دیجیتال در سه سطح خوب، متوسط و ضعیف مورد سنجش قرار گرفتند.

مدیرکل بیمه سلامت استان تهران از این دستاورد به‌عنوان نتیجه مجموعه‌ای از اقدامات تحولی در سال گذشته یاد کرد و گفت: این اقدامات شامل چابک‌سازی ساختار مدیریتی، تقویت فرآیندهای نظارتی، گسترش خدمات دیجیتال و کاهش مراجعه حضوری، بهبود کیفیت خدمات‌رسانی و افزایش شفافیت اداری در سطوح مختلف اداره کل بوده است. در سال گذشته این اداره کل توانست در حوزه‌های مختلف از جمله حمایت از بیماران خاص و صعب‌العلاج، خدمات توانبخشی و پوشش خدمات زوجین نابارور عملکردی فراتر از متوسط کشوری داشته باشد.