به گزارش پایگاه خبری پزشکان و قانون (پالنا)، در خبرها آمده است تعداد آدم‌هایی که در سال 1403 در اثر آلودگی هوا جان خود را از دست داده‌اند به 35 هزار نفر رسید. این عدد به نظر عدد بزرگی می‌رسد، اما نشان از فاجعه‌ای دارد که جا دارد کارشناسان مرتبط با هوا و سلامت به آن بپردازند.

پرداختن به اخبار آلودگی هوا آنقدر تکراری و کلیشه‌ای شده که هم مردم و هم مسوولان به راحتی از کنار آن گذر می‌کنند. انگار که این معضل هیچ‌وقت قرار نیست درمان شود و شاید هم آنقدر به دست فراموشی سپرده شده و هیچ متولی‌ای در این زمینه گریبان متهمان آلودگی هوا را نمی‌گیرد که مردم در این زمینه بی‌حس شده‌اند. اما واقعیت این است که ما در این زمینه قانون داریم؛ قانون هوای پاک که هرگز کسی جدی به آن نپرداخت و مسوولی بابت اجرا نکردنش مواخذه نشد. 

عباس شاهسونی معاون مرکز تحقیقات کیفیت هوا و تغییر اقلیم دانشگاه علوم‌پزشکی شهید بهشتی با اشاره به نتایج آخرین مطالعه صورت گرفته در ایران «سال ۱۴۰۳» در زمینه بررسی اثرات بهداشتی و خسارات اقتصادی آلودگی هوا در کشور گفت: مطالعه‌ای درباره بررسی آثار بهداشتی و اقتصادی ناشی از آلودگی هوا در سال گذشته انجام شده و در قالب آن ۸۳ شهر کشور با جمعیتی بیش از ۵۷ میلیون نفر مورد بررسی قرار گرفته‌اند. آمار و ارقام مطالعه انجام شده بیانگر این است که تعداد مرگ‌های منتسب به آلودگی هوا در سال ۱۴۰۳ به‌طور میانگین ۳۵ هزار و ۵۴۰ نفر است، براساس نتایج این مطالعه کمترین تعداد مرگ‌های منتسب به آلودگی هوا در این ۸۳ شهر برابر با ۲۳ هزار و ۷۶۶ نفر و بیشترین تعداد ۴۶ هزار نفر برآورده شده است،.

وی افزود: از آنجا که میزان غلظت آلودگی هوا در سال 1403 نسبت به ۱۴۰۲ افزایش یافته و از سویی مطالعه بررسی آثار آلودگی هوا در سال ۱۴۰۲ در ۵۷ شهر به 83 شهر در سال ۱۴۰۳ افزایش یافت موضوع بیانگر این است که اقدامات در راستای اجرای قانون هوای پاک و آیین‌نامه‌های آن به ویژه آیین‌نامه فنی ماده ۲ این قانون موثر نبوده و کاهش ذرات کمتر از ۲.۵ میکرون را تجربه نکرده‌ایم.  در میان ذرات آلاینده، ذرات معلق کمتر از 2 و نیم میکرون، متهم اصلی ماجرا به شمار می‌روند. براساس نتایج مطالعه مذکور، ۱۲.۷ درصد از مرگ‌های طبیعی در ۸۳ شهری که مورد مطالعه قرار گرفته‌اند، منتسب به مواجهه طولانی‌مدت با ذرات معلق کمتر از ۲.۵ میکرون است.

وقتی به آمار مرگ‌های ناشی از آلودگی هوا در سال‌های گذشته نگاه می‌کنیم متوجه رشد قابل توجه این عدد می‌شویم؛ رشدی که نشان از زیاد شدن مرگ آدم‌ها دارد، آدم‌هایی که شهرنشینی را انتخاب کرده‌اند تا کیفیت زندگی‌شان تغییر کند نه اینکه بمیرند.

وزارت بهداشت طبق قانون هوای پاک هرسال بیماری‌ها و مرگ‌های منتسب به آلودگی هوا را اعلام می‌کند. آنچه در سال 1402 در ۵۷ شهر کشور جامعه آماری بالغ بر ۴۸ میلیون نفر را مورد بررسی قرار داد میزان مرگ‌های منتسب به آلودگی هوا در آن سال را بالغ بر ۳۰هزار و ۶۹۲ نفر اعلام کرد، سهم ذرات معلق کمتر از ۲.۵ میکرون از میزان مرگ‌ومیر کشور نیز ۱۲.۶ درصد اعلام شد.

عباس شاهسونی رئیس گروه سلامت هوا و تغییر اقلیم وزارت بهداشت گفت: میزان مرگ‌های منتسب به ذرات معلق کمتر از ۲.۵ میکرون در سال 1402 شهرهای «ماهشهر»، «ریگان»، «تهران»، «مشهد»، «اصفهان» و «اراک» از میانگین کشوری بیشتر است. تعداد روزهایی که میزان ذرات معلق کمتر از ۲.۵ میکرون آن کمتر از رهنمودهای سازمان جهانی بهداشت باشد برای شهروندان تهرانی ۱۲ روز است که معادل ۳ درصد روزهای سال گذشته می‌شود.

وی تصریح کرد: این عدد در سال 1401 توسط وزارت بهداشت با مطالعه‌ای که در 33 شهر کشور انجام شد 26 هزار نفر اعلام شد. بر اساس اعلام این وزارتخانه تعداد کل موارد مرگ منتسب به مواجهه طولانی‌مدت با ذرات معلق PM۲.۵ در افراد بالای ۳۰ سال در سال 1401 به‌طور میانگین ۲۶ هزار و ۳۰۷ نفر گزارش شده است که بیش از ۲۶ درصد نسبت به سال ۱۴۰۰ افزایش یافته است. همچنین قابل ذکر است در سال ۱۴۰۰ نیز تعداد همه مرگ‌های منتسب به مواجهه طولانی‌مدت با ذرات معلق PM۲.۵ بیش از ۸۷ درصد نسبت به سال ۱۳۹۹ افزایش یافته بود که علت این موضوع نیز کاهش رهنمود غلظت ذرات معلق توسط سازمان بهداشت جهانی بود؛ در واقع حد رهنمود غلظت ذرات معلق PM۲.۵ از ۱۰ میکروگرم به ۵ میکروگرم کاهش یافت.

آلودگی هوا غیر از تمام شدن زندگی آدم‌ها و از بین رفتن آنها خسارت مالی و اقتصادی هم به همراه دارد.

شاهسونی در خصوص هزینه‌های اقتصادی ناشی از مرگ‌های منتسب به آلودگی هوا گفت: براساس نتایج حاصل از مطالعه آثار بهداشتی و اقتصادی آلودگی هوا، میزان هزینه‌های ناشی از مرگ‌های منتسب به آلودگی هوا «براساس هزینه جهانی مرگ هر فرد» حدود ۱۴ میلیارد دلار است. اگر قیمت هر دلار را براساس نرخ دلار در مرکز مبادله ایران ۷۲ هزار تومان در نظر بگیریم هزینه‌های مرگ‌های منتسب به آلودگی هوا در سال ۱۴۰۳ حدود ۱۰۰۰همت برآورد می‌شود. البته در آخرین گزارش بانک جهانی در سال ۲۰۲۱ هزینه آلودگی هوا با لحاظ نمودن هزینه‌های بیماری‌ها در کنار مرگ‌ و میر، خسارات سلامتی در کشور ایران ناشی از آلودگی هوا را بیش از ۲۳ میلیارد دلار معادل ۵ % تولید ناخالص داخلی برآورد کرده است که پایین‌تر از میانگین جهانی «۱/۶ %» است.

وی در خصوص پاک‌ترین و آلوده‌ترین شهرهای کشور در سال 1403 و با استناد به مطالعه مذکور اظهار کرد: نتایج مطالعه آثار ناشی از آلودگی هوا بیانگر این است که شاهرود، پاک‌ترین شهر سال ۱۴۰۳ در کشور است. سنندج، نیز جزو پاک‌ترین شهرهای کشور است و به عبارت دیگر می‌توان گفت که شهرهای شاهرود و سنندج، کمترین غلظت ذرات معلق کمتر از ۲.۵ میکرون را در سال ۱۴۰۳ داشته‌اند.

رئیس گروه سلامت هوا و تغییر اقلیم وزارت بهداشت اضافه کرد: از طرف دیگر متاسفانه شهرهای زابل، ایرانشهر و ریگان بالاترین ذرات معلق کمتر از ۲.۵ میکرون را در سال گذشته داشته‌اند و به ترتیب آلوده‌ترین شهرهای کشور در ۱۴۰۳ محسوب می‌شوند، طی سال ۱۴۰۳ به‌طور میانگین ۱۰ درصد از روزهای سال در ۸۳ شهر کشور مورد مطالعه هوای خوب «پاک» و ۶۹ درصد دارای هوای قابل قبول بوده‌اند. بقیه روزهای سال هوای ناسالم برای گروه‌های حساس و همه گروه‌ها بوده است.

مواجهه با آلودگی هوا به عنوان مهم‌ترین عامل خطر زیست‌محیطی در دنیا بوده و به عنوان دومین عامل خطر در مرگ‌های ناشی از بیماری‌های غیرواگیر در جهان شناخته می‌شود. براساس گزارش موسسه بار بیماری‌ها در سال ۲۰۲۴، سالانه به ازای هر ۸ مرگ، یک مرگ به علت آلودگی هوا رخ می‌هد. آلودگی هوا پس از فشار خون بالا به عنوان دومین ریسک فاکتور مرگ است و حتی تعداد مرگ‌های ناشی از آلودگی هوا از استعمال دخانیات نیز بالاتر است. روزنامه اعتماد