این روزها بحث بر سر نوع مواجهه جامعه پزشکی با موضوع مالیات و به‌خصوص «تفاهم‌نامه مالیاتی» همچنان در رسانه‌های صنفی، فضای مجازی و مجامع مختلف پزشکان داغ است. تفاهمنامه‌ای که به دنبال تعیین ضرب‌الاجل از سوی سازمان امور مالیاتی جهت ثبت کارتخوان مطب پزشکان در سامانه مالیاتی و عدم تمکین بخش قابل توجهی از پزشکان، به امضای نمایندگان سازمان‌های نظام پزشکی و امور مالیاتی کشور رسید اما با استقبال بدنه جامعه پزشکی و فعالان صنفی مواجه نشد. منتقدان نسبت به این تفاهمنامه، دو دسته از ایرادات شکلی و ماهوی را مطرح می‌کنند. از نظر «شکلی» معتقدند رویه‌ای که به امضاء این تفاهمنامه منجر شده، صحیح نبوده و مجمع عمومی به عنوان بالاترین رکن سازمان، از گردونه تصمیم‌گیری در این مورد کنار گذاشته شده است. ضمن اینکه این تفاهمنامه را تاکید مؤکد بر قانونی می‌دانند که مصوب مجلس است و اجرای آن همانند بقیه قوانین کشور، نیازی به امضاء تفاهمنامه ندارد. وانگهی اگر اجرای این قانون نیازمند تمهیدات و جهد و تلاش مضاعفی هم باشد، این امور از دایره وظایف سازمان صنفی خارج است و ورود به این مباحث، سازمان را از جایگاه نمایندگی جامعه فرهیخته پزشکی دور کرده و نهایتا به بازوی اجرایی دولت بدل خواهد کرد.

از سویی «محتوا»ی این تفاهمنامه هم با انتقادات جدی روبه‌روست. عدم انتشار «پیوست فنی» از جمله این انتقادات است. مخالفان تفاهمنامه همچنین بر این باورند که مفاهیم «مالیات» و «تعرفه» در ارتباط مستقیم با یکدیگر بوده و بحث درباره هرکدام از آنها، الزاما پای دیگری را هم به بحث می‌گشاید. اما در تفاهمنامه مالیاتی مذکور، اثری از موضوع مهم تعرفه و قیمت واقعی خدمات (که از قضا توسط شورای اقتصاد سازمان محاسبه شده بود) دیده نمی‌شود که منتقدان این را جزو فرصت‌سوزی‌های مذاکره‌کنندگان می‌دانند.

علی سالاریان، رئیس نظام پزشکی شهرستان نور و عضو مجمع عمومی سازمان نظام پزشکی کشور از جمله منتقدان تفاهمنامه مالیاتی و جزو اولین اعضای مجمع بود که درخواست برگزاری مجمع عمومی فوق‌العاده را امضا کرد. درباره برگزاری مجمع فوق‌العاده و موضوعات مرتبط با تفاهمنامه مالیاتی و تعرفه خدمات تشخیصی درمانی سال 99، با وی به گفت‌وگو نشستیم که حاصل این مصاحبه 30 دقیقه‌ای، تقدیم خوانندگان عزیز می‌شود.

 

ابتدا لازم است که ما تعریف درستی از نمایندگی مجمع عمومی داشته باشیم و ببینیم که یک شخص چگونه می‌تواند نماینده مجمع شود. شما می‌دانید که جامعه پزشکی یک شهرستان با آراء خود اعضای هیئت مدیره نظام پزشکی را انتخاب می‌کنند، اعضای هیئت مدیره، از میان خودشان یک نفر که هم وقت کافی داشته باشد و هم اینکه زبان گویای اعضا و هیئت مدیره باشد را برای اعلام نظر در مجمع عمومی سازمان معرفی می‌کند. این نماینده، فرد شاخصی از سوی اعضای جامعه پزشکی و هیئت مدیره آن شهرستان است و از این رو، وظایف مهمی ازجمله انتخاب رئیس کل، اعضای شورای عالی و دیگر ارکان سازمان به عهده او گذاشته می‌شود. لذا این که ما تصور کنیم نمایندگان مجمع، آگاهی و یا خودباوری لازم برای ورود به مسائل مهم سازمان را ندارند، تصور نادرستی است. بنده معتقدم این آگاهی و خودباوری همواره وجود داشته است ولی نمایندگان مجمع تحت تاثیر شرایط، جو و مطالبه‌گری کل جامعه پزشکی است که فعالیت می‌کنند و در غیاب این مطالبه‌گری، به‌هرحال فشاری که از نواحی مختلف مثل نیروهای دولتی و حاکمیتی، ارکان سازمان، شخص رئیس کل و حتی اکثریتی که معمولا سیاست‌های کلان سازمان را بی‌چون و چرا می‌پذیرند، به این نمایندگان وارد می‌شود، آنان را مجبور می‌کند که در طول چهارسال نمایندگی، هماهنگ با سیستم حاکم بر سازمان حرکت کنند و صدای مخالفی از آنان شنیده نشود. همانطور که ما در طول ادوار گذشته، کم و بیش شاهد این وضعیت بوده‌ایم.

 

من اینکه مجمع در این دوره خودش را بیش از قبل نشان داده و خواست و اراده‌اش در نهایت به شکل خودباوری که شما به آن اشاره کردید، نمایان شده است را ناشی از یک سری علل و عوامل می‌دانم که یکی از مهمترین آنها، شکل‌گیری بستری با عنوان «فضای مجازی» است که باعث تسهیل در انتقال اطلاعات شده است. در گذشته نمایندگان شهرهای مختلف، شاید فقط در مجامع سالیانه امکان دیدار و تبادل نظر با یکدیگر را داشتند ولی امروز با کمک اپلیکیشن‌های مختلفی که وجود دارد، هر ساعت و هر دقیقه با هم در ارتباطند، در مورد مسائل مختلف تبادل نظر می‌کنند و حتی می‌توانند درمواقع لازم، رای‌گیری‌های مجازی انجام دهند. بنابراین شکل‌گیری این فضا، باعث ایجاد شفافیت هرچه بیشتر و افزایش آگاهی‌های عمومی در میان اعضای مجمع شده و مجمع هم با توجه به جایگاهی که به عنوان بالاترین رکن سازمان دارد، هم مطالبات جامعه پزشکی را از این طریق دریافت می‌کند و در جریان آنچه در بدنه جامعه پزشکی می‌گذرد، قرار می‌گیرد و هم با تبادل اطلاعات در میان اعضای خود، سعی می‌کند نقش بیشتری در اداره سازمان صنفی ایفا کند.

 

ببینید. باید توجه داشته باشیم که این حرکت، یک حرکت نویی است. ما در کل تاریخ سازمان نظام پزشکی شاهد برگزاری مجمع فوق‌العاده به این شکل نبوده‌ایم. البته در گذشته هم ممکن بود مثلا رئیس کلی استعفا دهد و لاجرم برای انتخاب رئیس کل جدید، مجمع عمومی فوق‌العاده‌ای برگزار شود. ولی اینکه برای تاثیرگذاری بر سیاست‌های کلان سازمان، امضا جمع آوری شود، هرچند در اساسنامه و ساختار سازمان تعریف‌شده بود، ولی عملا تاکنون اتفاق نیفتاده بود. بنابراین اتفاقی که در این دوره افتاد، شکل جدیدی از مشارکت اعضای مجمع است. اما اینکه منتج به نتیجه بشود یا نه را ممکن است واقعا نشود پیش‌بینی کرد. به‌هرحال تا پیش از این سازمان به این شکل اداره می‌شد که بعد از اینکه رای‌گیری صورت می‌گرفت و ارکان سازمان مشخص می‌شدند، از آن پس آنها تصمیم‌گیری درمورد همه امور سازمان را به عهده می‌گرفتند. اما این بار با این شیوه جدید، مجمع می‌خواهد ورود کند و در تصمیمات تاثیر بگذارد؛ بنابراین باید دید که تا چه اندازه به این شیوه تمکین می‌شود. البته تمکین کردن، دو نوع است. یکی اینکه به‌هرحال درمقابل این درخواست، مجمع فوق‌العاده باید تشکیل شود. این ناگزیر است. ولی اینکه چقدر ارکان تصمیم‌گیری شروع به برقراری تماس‌ها با روسای شورای هماهنگی و روسای سازمان خواهند کرد و چقدر از طریق شیوه‌های مذاکره و لابی‌های پشت‌پرده سعی خواهند کرد تیغ مجمع را کُند کنند، موضوعاتی است که باید منتظر ماند و دید که اوضاع چطور پیش‌ می‌رود. درهرصورت این مسائل همیشه وجود داشته و این بار هم شاید بتواند در نتیجه برگزاری مجمع فوق‌العاده اثر بگذارد. من تنها چیزی که می‌توانم بگویم، ابراز امیدواری از این بابت است که با توجه به شرایط خاصی که امروز جامعه پزشکی کشور با آن روبه‌رو است، نمایندگان محترم مجمع این صدا را بشنوند و بدون درنظرگرفتن لابی‌ها، رفاقت‌ها و منافع شخصی و تنها براساس منافع جمع و منافع ملی، نظرات خود را در مجمع ابراز و راهگشایی کنند.

 

در یک مفهوم کلی می‌توان گفت هدف اکثریت اعضای مجمع که امین جامعه پزشکی هستند، این است که اقتدار صنفی و سلامت حرفه‌ای حفظ شود، رضایتمندی جامعه پزشکی بیشتر حاصل شود و موانع پیش پای حرکت‌های صنفی از پیش پای ما برداشته شود. ولی اینکه همه ما درمورد شیوه و راهکار و عملکرد به یک شکل فکر کنیم، اینطور نیست. ما در همین قضیه مربوط به مالیات پزشکان هم علی‌رغم اینکه همه معتقدیم هر فرد و هر عضوی از جامعه لازم است که مالیات خود را پرداخت کند، ولی در اینکه آیا لازم بود تفاهمنامه‌ای امضا شود یا نه و درباره نحوه تعامل با سازمان امور مالیاتی، شاهد اختلاف عقیده زیادی بودیم. اختلاف عقیده‌ای که ابتدابه ساکن از بین نمایندگان مجمع هم شکل نگرفته بلکه از بطن جامعه پزشکی به ما منتقل شده است. به‌هرحال ما شاهد گلایه‌ها و نقدهای مکرری بودیم. عده‌ای معتقدند سازمان در مسیر و محور خودش قرار دارد و به خوبی مشغول انجام وظایف خود است و در مقابل، عده‌ای هم به عملکرد برخی از ارکان و ازجمله رئیس کل سازمان نقد جدی دارند و معتقدند که سازمان به شکلی که شایسته جامعه پزشکی است، عمل نمی‌کند و در خیلی جاها استقلالی که انتظار می‌رود را نداشته و جنبه دولتی و حاکمیتی بودن سازمان بیش از جنبه مردمی و نمایندگی جامعه پزشکی خودش را نشان می‌دهد و این مسائل موجب نگرانی بعضی از اعضای مجمع شده است. درنهایت باید دید که در خلال بحث‌ها و سخنرانی‌ها و لابی‌های مجمع فوق‌العاده، کدام طرف موفق به قانع کردن طرف مقابل خواهد شد و آن زمان است که نتیجه مشخص شده و به رای گذاشته خواهد شد.

 

بنده معتقدم عملکرد ما درباره ثبت کارتخوان و شکل پرداخت مالیات، نباید با سایر اصناف متفاوت می‌شد. بله. لازم بود اطلاع‌رسانی انجام شود و قانون برای اعضای سازمان شفاف شود ولی اینکه ما خود را قیم جامعه پزشکی بدانیم، به جای آنها تصمیم بگیریم، درباره یک قانون که ظاهرا مصوب شده و اعضا باید به آن تمکین کنند، بیاییم و تفاهمنامه امضا کنیم، این جای بحث دارد. من واقعا نسبت به این تفاهمنامه خوشبین نیستم. درمورد پرداخت مالیات بحثی نیست. یک تکلیف است و باید انجام شود. ولی نکته مهم بحث اینجاست که تکلیف، دوطرفه است. یعنی هم مردم بر حاکمیت حقی دارند و هم حاکمیت بر مردم حقی دارد. مالیات دادن، حقی است که حاکمیت در برابر مردم دارد. به‌هرحال حاکمیت می‌خواهد جامعه را اداره کند و لازم است که سهم هرکس را دریافت کند ولی از سوی مقابل، مردم هم حقی دارند. جامعه پزشکی هم این حق را برای خود قائل است که مثلا حاکمیت تعرفه خدمات آنها را به شکلی تعریف کند که براساس تورم و واقعیات روز باشد نه اینکه مثلا 5 درصد تعرفه را افزایش دهند ولی کالاهای پزشکی در نتیجه نرخ واقعی تورم جامعه، چندین برابر این عدد، افزایش قیمت داشته باشند و تازه نرخ مالیات را هم با محاسبات جدید، نسبت به سال قبل چندین برابر کنند. طبیعی است که این مسائل در بین جامعه پزشکی باعث ایجاد نگرانی می‌شود. همین که ما شاهد افزایش مهاجرت در میان پزشکان ایرانی هستیم، از نتایج به هم خوردن همین تعادل بین حقوق و تکالیف مردم و حاکمیت است. درواقع این حرکت‌ها در نهایت نه تنها به نفع مردم و جامعه و حتی خود حاکمیت نیست بلکه برعکس از بین‌برنده سرمایه‌های مملکت است. شاید در کوتاه‌مدت یک حداقلی به دست بیاید، ولی قطعا در میان مدت و بلند مدت، به شکل حداکثری از دست خواهیم داد. من فکر می‌کنم سازمان نظام پزشکی به جای اینکه به این راحتی از آنچه بر جامعه پزشکی تحمیل می‌شود، استقبال کند (درواقع این چیزی است که به چشم جامعه پزشکی آمد) و به جای اینکه اینقدر تبلیغ کند و تفاهمنامه امضا کند، لازم بود درمورد تعرفه و افزایش آن وارد چانه‌زنی می‌شد و با بیمه‌ها طرف‌حساب می‌شد. نه اینکه قرار باشد برای مردم ایجاد مشکل کند بلکه می‌توانست قیمت‌تمام‌شده خدمات پزشکی را یادآوری کند و در این قسمت، چانه‌زنی بیشتری می‌کرد. در‌آن‌صورت نتیجه چه می‌شد؟ وقتی ورودی‌ها تنظیم می‌شد، برای خروجی و پرداخت مالیات هم قطعا جامعه پزشکی مقاومت کمتری از خود نشان می‌داد. اما وقتی درآمدها کم می‌شود، جامعه پزشکی هم نگران می‌شود و طبیعی است اگر در این شرایط خطاب به سازمان نظام پزشکی بگوید حالا که شما نتوانستید ورودی‌های ما را بهبود ببخشید، چرا اینقدر برای مالیات اصرار می‌کنید؟ شما اطلاع‌رسانی‌تان را بکنید و بقیه را به عهده من شهروند بگذارید. من هم به عنوان پزشک یا صاحب هر شغل دیگری باید مالیاتم را بپردازم و در هرحال خودم با سازمان امور مالیاتی مواجه خواهم شد و امورات خودم را انجام خواهم داد. 

 

در مجمع فوق‌العاده‌ای که برگزار خواهد شد، دو موضوع اصلی، محورهای بحث خواهد بود. «مالیات» و «تعرفه». ما نمی‌توانیم این دو محور را از هم جدا کنیم و این دو موضوع، به هم تنیده‌شده هستند. سازمان دراین موضوع حقیقتا فرصت‌سوزی کرد. شاعر به خوبی می‌گوید که چه خوش‌ بی مهربانی هر دوسر بی /  که یک سر مهربانی دردسر بی. 

نمی‌شود از یک طرف فشار بیاوریم و از یک طرف بگوییم شما تمکین کن. نمی‌شود. اقتصاد، هوشمند است. اگر ما بخواهیم قیمت خدمات را به صورت غیرواقعی پایین نگه داریم، آب بر این آبگوشت بسته‌ایم؛ کیفیت را نازل کرده‌ایم. کم شدن کیفیت خدمات پزشکی عاقلانه نیست. دودش به چشم چه کسانی می‌رود؟ مردم حاضرند کمتر پیش پزشک بروند ولی وقتی می‌روند، خدمات بهتری دریافت کنند. وقتی شما قیمت خدمات را به شکل غیرواقعی انقدر پایین نگه می‌دارید، نتیجه‌ای جز کاهش کیفیت خدمات، تعطیلی مراکز درمانی و مهاجرت پزشکان در پی نخواهد داشت. وظیفه سازمان نظام پزشکی ارائه خدمات مناسب پزشکی به مردم و حفظ شأنیت و کرامت جامعه پزشکی است نه جمع‌آوری مالیات. اما این عملکردی که ما در مدت اخیر از سازمان شاهد بودیم، در جهت براورده کردن هیچکدام از این موارد نبوده است. هم شأن و کرامت جامعه پزشکی لطمه دیده است و هم با این ترتیبی که ما شاهدش هستیم، کیفیت خدمات پزشکی کاهش پیدا خواهد کرد. مردم دیدند متاسفانه در همین حادثه هواپیمای اوکراین، نصف مسافران، مربوط به جامعه پزشکی بودند. معنای این چیست؟ وقتی یک سایتی برای مهاجرت پزشکان به دانمارک آگهی می‌دهد و 2900 نفر نام‌نویسی می‌کنند، چه معنایی می‌تواند داشته باشد؟ آمار می‌دهند که در کشور آلمان بین 10 تا 20 هزار پزشک ایرانی وجود دارد. اینها نتیجه چیست؟ غیر از این است که نتیجه عملکرد بد مسئولین است؟ ما چطور این سرمایه‌های خودمان که برای تربیت هرکدام از آنها میلیاردها تومان هزینه شده است، را به راحتی از دست می‌دهیم؟ بعد می‌گوییم ما تفاهمنامه امضا کنیم که مثلا 10 درصد مالیات بیشتر شود. آن وظیفه سازمان امور مالیاتی است که ابزارهای این کار را در اختیار دارد و کار خودش را انجام می‌دهد. وظیفه سازمان نظام پزشکی هم این است که تمرکزش را بر ارائه خدمات با کیفیت به مردم و حفظ شأنیت و کرامت جامعه پزشکی بگذارد. اما آیا سازمان به این وظایف خودش به درستی عمل کرده است؟

هدف ما از برگزاری این مجمع فوق‌العاده، هم‌اندیشی درباره همین نگرانی‌ها و اعتراضات و دغدغه‌های جامعه پزشکی است. می‌خواهیم ببینیم که آیا می‌شود راه‌های بهتری برای ادامه راه پیدا کرد یا خیر.