به گزارش پایگاه خبری پزشکان و قانون (پالنا)، دوره دستیاری یا همان رزیدنتی فراز و نشیب‌ها و فشار‌های مخصوص به خود را دارد. کشیک‌های طولانی، فشار‌های روحی و روانی، بعضاً روند معیوب فشار سال بالایی‌ها و استادان و حتی تعهد خدمت بدون حمایت قانونی و بیمه و نداشتن حقوق کافی همه‌وهمه شرایط دوره دستیاری را سخت می‌کنند و با توجه به آمار ورودی سال‌های اخیر به دوره دستیاری ورودی رشته‌های مختلف دوره دستیاری مانند بیهوشی، اطفال و طب اورژانس به‌شدت کاهش یافته است.

هر سال دستیاران رشته‌های مختلف برای ورود به سال بالاتر آزمون ارتقا دارند. حداقل نمره در سال اول ۶۵، سال دوم ۷۵، سال سوم ۸۵ و سال چهارم ۹۵ است. این آزمون ۱۵۰ سؤال دارد. اگر افراد شرکت‌کننده در آزمون سال اول حداقل ۶۵ سؤال را درست جواب ندهند نمی‌توانند به مرحله بعدی ارتقای دستیاری پزشکی راه یابند، با وجود این اما فعالیت درمانی خود را ادامه می‌دهند و می‌توانند سال بعد دوباره در آزمون شرکت کنند تا نمره لازم را کسب کنند.

همچنین پس از اتمام دوره دستیاری، پیش از آغاز طرح خدمت، دستیاران آزمون گواهینامه دارند. آزمون گواهینامه مجوز آغاز به فعالیت درمانی دستیاران به‌عنوان متخصصان رشته‌های خودشان است. آزمون بورد نیز مختص به افرادی است که قصد دارند هیئت‌علمی شوند یا برای فلوشیپ و تحصیل در دوره فوق‌تخصص شرکت کنند. فروردین‌ امسال وزارت بهداشت اعلام کرد آزمون گواهینامه و دانشنامه بورد تخصصی همزمان با هم برگزار خواهد شد، یعنی قرار بر این شد که چهل‌وچهارمین آزمون گواهینامه، هم‌زمان با سی‌ونهمین آزمون دانشنامه فوق‌تخصصی و هفتادودومین دوره دانشنامه تخصصی پزشکی در ۶ شهریورماه برگزار شوند. این در حالی بود که به گفته فعالان صنفی براساس قانون، وزارت بهداشت یک سال پس از اعلام بخشنامه‌های جدید می‌تواند فرایند اجرای آن‌ها را آغاز کند.

از سوی دیگر پس از آغاز جنگ 12روزه و حضور دستیاران در بیمارستان‌ها و آماده‌باش بیمارستان‌ها در حالت جنگی، دستیاران سال ماقبل آخر درخواست داشتند آزمون ارتقا به تعویق بیفتد.

درنهایت 20 تیرماه در اطلاعیه‌ای اعلام شد:

آن دسته از دستیاران سال آخر که مشمول شرکت در آزمون ارتقا «سال ماقبل آخر» و گواهینامه در یک سال هستند و دوره تخصصی خود را حداکثر تا پایان دی‌ماه ۱۴۰۴ به پایان می‌رسانند می‌توانند صرفاً در آزمون گواهینامه شرکت نمایند. بدیهی است کسب حدنصاب قبولی در آزمون برای فارغ‌التحصیلی الزامی است، همچنین آن دسته از دستیاران سال آخر که تا زمان برگزاری آزمون ارتقا موفق به دفاع از پایان‌نامه خود نشده‌اند می‌توانند تا اول شهریور ۱۴۰۴ از پایان‌نامه خود دفاع نمایند.

جهت اطمینان خاطر دستیاران محترم لازم است اعلام شود که وزارت بهداشت و کلیه دانشگاه‌های علوم پزشکی، با درک عمیق از شرایط ویژه کشور مراقب وضعیت فراگیران در تمامی ابعاد آموزشی، روانی و حرفه‌ای هستند و آزمون‌ها را با در نظر گرفتن شرایط به‌صورت متناسب و مسئولانه برگزار خواهند کرد. لذا به دانشجویان و دستیاران عزیز اعلام می‌کنیم نگران نباشند و در کمال آرامش فقط درس بخوانند؛ این بزرگ‌ترین کمک به آینده ایران سرافراز است.

با وجود وعده وزارت بهداشت برای ادغام آزمون ارتقای سال ماقبل آخر با آزمون گواهینامه و بورد اما تنها 40 ساعت مانده به برگزاری آزمون و یک هفته پیش از اربعین حسینی، آموزش دانشگاه‌ها با دستیاران تخصصی تماس گرفته بودند و از آن‌ها خواسته بودند برای آزمون ارتقای خودشان را به دانشگاه برسانند. این درحالی بود که بعضی از افراد، برای زیارت اربعین خارج از ایران بودند و شرایط دسترسی به بلیت مراکز استان‌های مختلف یا تهران به دلیل تردد اکثر اتوبوس‌ها به پایانه‌های مرزی سخت بود.

با وجود این اما افراد برای برگزاری آزمون ارتقا، خودشان را به دانشگاه‌ها رسانده بودند. بی‌برنامگی بعدی وزارت بهداشت در اعلام نتایج آزمون ارتقا بود. درحالی‌که دستیار‌های سال چهارم منتظر نتایج خود برای شرکت در آزمون گواهینامه و بورد بودند نتایج به‌صورت مبهم اعلام شد، یعنی بدون انتشار کارنامه، وزارت بهداشت تنها به اعلام مردودی و قبولی اکتفا کرده بود.

با توجه به قول مساعدت وزارت بهداشت به دستیاران، آزمون گواهینامه و بورد تخصصی در یک امتحان تجمیع شده بود. عموماً آزمون گواهینامه مرور علمی دستیاران در چهار سال تحصیل در رشته‌هایشان است. اما آزمون بورد تخصصی به دلیل ورود به‌عنوان هیئت علمی و فلوشیپ «دستیاری فوق‌تخصصی» از سطح علمی بالاتری برخوردار است.

در سمت دیگر ماجرا درحالی‌که وزارت بهداشت در اطلاعیه رسمی خود قول همیاری و کمک به دستیاران را داده بود اما در یک بدعهدی دیگر سؤالات آزمون گواهینامه و بورد تخصصی توسط هیئت بورد طراحی شده بود. همین امر باعث شد آزمون گواهینامه و بورد تخصصی بیش از 300 مردودی داشته باشد. این درحالی است که در سال‌های گذشته یعنی وقتی که آزمون گواهینامه به‌صورت جداگانه برگزار می‌شد از تمامی رشته‌ها نهایتاً 30 مردودی داشت. برخی شرکت‌کنندگان در آزمون گواهینامه و بوردتخصصی از طریق سؤالات و پاسخ‌نامه منتشر شده و با تخمین تعداد سؤالات پاسخ داده شده به تناقضات دیگر وزارت بهداشت در برگزاری این دو آزمون رسیده‌اند. ازآنجا‌که از این آزمون نیز هیچ کارنامه‌ای منتشر نشده برخی‌ها مدعی شده‌اند با نمره 65 قبول شده‌اند و برخی دیگر با نمره 85 مردودند.

علی شاهسون نماینده رزیدنت‌های معترض به آزمون در خصوص آزمون رزیدنتی گفت: هر سال یک آزمون به نام ارتقا برگزار می‌شود. این آزمون مخصوص دانشجویانی است که وارد دوره‌ تخصص رزیدنتی شده‌اند. برای اینکه رزیدنت‌ها بتوانند به سطح بالاتر ارتقا پیدا کنند باید در این آزمون شرکت کنند و آن را بگذرانند. در پنج، شش سال اخیر این آزمون به‌صورت تجمیعی برگزار می‌شد یعنی رزیدنت‌های سال اول، دوم و سوم همگی با هم امتحان می‌دادند چون معمولاً طول دوره‌های تخصصی چهار سال است، بنابراین کسی که سال اول بود برای رفتن به سال دوم کسی که سال دوم بود برای رفتن به سال سوم و کسی که سال سوم بود برای رفتن به سال چهارم همگی با یک آزمون سنجیده می‌شدند.

وی اضافه کرد: اما رزیدنت‌های سال چهارم در صورت قبولی در آزمون دیگر ارتقا نمی‌یافتند بلکه گواهینامه تخصص دریافت می‌کردند یعنی قبولی آن‌ها معادل پایان دوره و آغاز فعالیت به‌عنوان متخصص بود. هر سطح از این آزمون حداقل نمره‌ خاص خود را دارد. به‌طور معمول، سال اول به دوم: حداقل نمره 65، سال دوم به سوم: حداقل نمره 75، سال سوم به چهارم: حداقل نمره 85، سال چهارم گواهینامه: حداقل نمره ۹۵.

نماینده رزیدنت‌های معترض ادامه داد: آزمون دیگری هم وجود دارد به نام آزمون بورد. کسانی که گواهینامه تخصص را دریافت می‌کنند برای ادامه تحصیل در مقطع فوق‌تخصص باید در آزمون بورد شرکت کنند و قبول شوند. در واقع داشتن بورد مانند یک گواهی معتبر است که اجازه می‌دهد فرد در آزمون فوق‌تخصص شرکت کرده و سپس انتخاب رشته کند. کاربرد دیگر آزمون بورد، ورود به‌عنوان هیئت‌علمی دانشگاه‌هاست. معمولاً افرادی که جزء ۵ تا ۱۰ درصد برتر در این آزمون قرار می‌گیرند در صورت نیاز دانشگاه‌ها به‌عنوان هیئت‌علمی جذب می‌شوند. غیر از این آزمون بورد استفاده‌ دیگری ندارد، سطح این دو آزمون کاملاً متفاوت است. برای مقایسه می‌توان گفت آزمون ارتقا مانند بازی در لیگ برتر ایران است، اما آزمون بورد در حد لیگ‌های اروپایی است، یعنی سطح دشواری آن بسیار بالاتر است.

شاهسون با توضیح این نکته که امسال شاهد اتفاقی بی‌سابقه در نحوه برگزاری آزمون‌ها بودیم گفت: اما اتفاقی که امسال افتاد این بود که دو آزمون گواهینامه و بورد را ادغام کردند. پیش‌تر سطح سؤالات آزمون گواهینامه برای رزیدنت‌های سال چهارم پایین‌تر در نظر گرفته می‌شد چراکه منطقی بود کسی که چهار سال در رشته‌ خود آموزش‌دیده، چندین آزمون درون‌بخشی داده و پس از عبور از فیلتر‌های متعدد توسط دانشگاه به وزارت بهداشت معرفی شده است دیگر لازم نیست تحت‌فشار سنگینی قرار بگیرد چون اگر در طول دوره آموزش کافی ندیده بود یا صلاحیت علمی نداشت اساساً اجازه‌ ارتقا پیدا نمی‌کرد، بنابراین رسیدن به سال چهارم به این معناست که فرد توانایی علمی و عملی لازم را کسب کرده و می‌تواند به‌عنوان متخصص وارد جامعه شود و خدمت کند.

وی اضافه کرد: دوستان مسئول امسال آزمون را تغییر داده‌اند و اعلام کرده‌اند آزمون قبلی ملاک مناسبی برای سنجش صلاحیت افراد به‌عنوان متخصص نیست. اشکال اساسی این تصمیم همین‌جا بود، اگر واقعاً آزمون ارتقا معیار مناسبی برای سنجش صلاحیت نبود پس چطور سال‌های گذشته هزاران نفر از همین مسیر متخصص شده و وارد جامعه شده‌اند؟ اگر آزمون بی‌اعتبار بوده، این به معنای خیانت به سلامت مردم است. اما اگر درست عمل کرده و افراد شایسته را عبور داده، دلیلی ندارد آزمون جدید را ناگهان بسیار سخت‌تر و فشار سنگینی به رزیدنت‌های سال آخر وارد کنند.

۴۰ ساعت مانده به برگزاری آزمون اعلام شد که همه باید در آزمون ارتقا شرکت کنند

این نماینده رزیدنت‌های معترض گفت: یکی از مشکلات جدی بحث دو ارتقایی شدن بود. در سال‌های گذشته اگر دانشجویی مثلاً در سال سوم موفق به کسب نمره ۸۵ برای ورود به سال چهارم نمی‌شد باز هم می‌توانست وارد سال چهارم شود و سال بعد در آزمون گواهینامه شرکت کند. چون نمره بالاتر «۹۵» برای دریافت گواهینامه به‌طور ضمنی شامل آن نمره ۸۵ هم می‌شد. اما امسال با تفکیک آزمون ارتقا و گواهینامه شرایط متفاوت شد، قرار شد دانشجویان ابتدا آزمون ارتقا بدهند و در صورت قبولی دوباره در آزمون گواهینامه شرکت کنند. این تصمیم فشار مضاعفی بر دانشجویان وارد کرد.

شاهسون تصریح کرد: در ابتدا وزارت بهداشت وعده داد که چنین چیزی اجرا نخواهد شد و همان آزمون گواهینامه کافی است. حتی ۲۲ روز مانده به آزمون ارتقا یعنی در 25 مرداد، معاونت آموزشی رسماً اعلام کرد که نیازی نیست دانشجویان دو بار آزمون بدهند. اما تنها ۴۰ ساعت مانده به برگزاری امتحان به‌یکباره اعلام شد که همه باید در آزمون ارتقا شرکت کنند، به استناد استعلامی که از سازمان نظام پزشکی گرفته بودند. این تغییر ناگهانی شوک بزرگی برای رزیدنت‌ها بود. بسیاری از رزیدنت‌ها که در شهرستان‌ها بودند در روز‌های نزدیک به اربعین برای بازگشت به تهران با مشکل کمبود بلیت اتوبوس مواجه شدند، چون اغلب اتوبوس‌ها در مسیر مرز مهران و زائران اربعین بودند. بسیاری از دانشجویان ناچار شدند با سختی فراوان خود را از شهرستان‌ها به تهران برسانند و مستقیم از ترمینال به جلسه آزمون بروند.

وی افزود: مسئولان وزارتخانه مدعی‌اند که کمک شده است و قبل از این کمک قبولی حدود ۵۲ درصد بوده در حالی که سال گذشته قبولی تا ۹۸ درصد گزارش می‌شد. این کاهش شدید قابل‌قبول نیست و پرسش‌های جدی درباره دلیل آن مطرح است به‌ویژه وقتی که ادعا می‌شود وزارتخانه به‌نوعی به داوطلبان کمک کرده است اما شفافیتی درباره میزان و نحوه این کمک‌ها وجود ندارد. از سوی دیگر پاسخنامه‌ها منتشر نشدند. هر سال پاسخنامه داوطلبان روی سایت قرار می‌گرفت و داوطلبان می‌توانستند پاسخ‌های خود را با پاسخنامه مقایسه کنند اما امسال پاسخنامه کامل منتشر نشد و فقط قبول و مردودی‌ها اعلام شد.

این نماینده رزیدنت‌های معترض گفت: این محروم‌کردن از حق اولیه بررسی پاسخ‌ها و نمرات باعث شد داوطلبان نتوانند متوجه شوند که کمک ادعایی چه میزان بوده و آیا واقعاً نمراتشان تغییر کرده یا خیر. انتشار پاسخنامه و نمرات فردی یک حق ابتدایی است، محروم‌کردن از این حق سؤالات و ابهامات بیشتری ایجاد می‌کند. در مرحله اعتراض نیز زمان بسیار محدود بود، دانشجویان ظرف یک و نیم روز باید اعتراضات خود را ارسال می‌کردند. به‌عنوان نمونه در رشته قلب و عروق برای حدود ۳۰ سؤال اعتراض مستند مطرح می‌شد، اعتراضاتی که با ارجاع دقیق به صفحات و فصول کتاب‌ها و منابع علمی پشتیبانی می‌شدند.

شاهسون ادامه داد: بچه‌ها هم این موضوع را نقل می‌کنند. اما هر بار که اعتراضی می‌شود مسئولان فقط می‌گویند «ما کمک کردیم.» خب، از کجا باید بفهمیم واقعاً کمکی شده یا نه؟ بین دوستان ما در رشته‌های مختلف، چنین مواردی پیش آمده. یادتان است که گفتم نمره‌ قبولی برای گواهینامه ۹۵ و برای برد ۱۰۵ است؟ یعنی از ۱۵۰ سؤال باید دست‌کم ۱۰۵ پاسخ درست داده شود. در یک رشته، فردی با نمره‌ ۶۸ در آزمون گواهینامه قبول شده در حالی که باید حداقل ۹۵ می‌گرفت! یا با نمره‌ ۸۴ در آزمون برد قبول شده است، اما در رشته‌ای دیگر داوطلبی با نمره‌ ۹۰ در آزمون گواهینامه رد شده است. این تناقض‌ها چه معنایی دارد؟ اگر قرار است کمکی صورت بگیرد باید برای همه باشد نه فقط برای عده‌ای خاص.

وی اضافه کرد: مسئولان توپ را به زمین هیئت بورد و طراحان سؤالات می‌اندازند و می‌گویند: ما اجازه‌ اضافه‌کردن نمره را نداریم، چون اگر نمره اضافه کنیم همه در آزمون بورد قبول می‌شوند.» پاسخ ما این است که همه قرار نیست قبول شوند یا فوق‌تخصص بخوانند و یا عضو هیئت علمی بشوند. بنابراین مخالفت با اضافه‌کردن نمره توجیهی ندارد. اگر نگرانید راه‌حل ساده است به‌جای اینکه نمره‌ اضافه‌ای بدهید حد نصاب قبولی گواهینامه را پایین‌تر بیاورید. مثلاً اگر تا حالا ۹۵ بوده می‌تواند ۸۰ یا حتی ۷۰ شود. این‌گونه عدالت رعایت می‌شود.

این نماینده رزیدنت‌های معترض گفت: ما جلسه‌ای هم با دکتر نفیسی در وزارتخانه داشتیم و توضیح دادیم که نزدیک به ۳۹۰ نفر از دستیاران که قرار بود مهرماه فارغ‌التحصیل شوند، حالا معطل مانده‌اند. این یعنی ۳۹۰ متخصص به مناطق محروم و بیمارستان‌ها نرفته‌اند و اولین آسیب آن به مردم می‌رسد.

شاهسون در پایان اضافه کرد: علاوه بر این از نظر اقتصادی هم به ضرر وزارتخانه است. توضیح دادیم که دستیار متأهل قرار است از مهرماه حدود ۳۰ میلیون تومان حقوق بگیرد در حالی که همان فرد اگر به‌عنوان متخصص طرحی به منطقه‌ای محروم اعزام شود تنها ۱۵ میلیون تومان دریافت خواهد کرد. یعنی از نظر هزینه هم به نفع وزارتخانه است که این افراد سریع‌تر وارد طرح تخصصی شوند. با این وجود دوستان حاضر به کوتاه آمدن نیستند. خبر‌هایی هم داریم که برخی اختلافات داخلی میان مسئولان وزارت بهداشت باعث شده این موضوع حل نشود. به‌طور کلی هم وزارت بهداشت به‌گونه‌ای عمل می‌کند که اگر در موضوعی کوتاه بیاید یا انعطاف نشان دهد آن را به‌منزله‌ شکست می‌پندارد و این الزاماً مربوط به شخص وزیر نیست بلکه یک رویکرد کلی در وزارتخانه است. روزنامه فرهیختگان