به گزارش پایگاه خبری پزشکان و قانون، عبدالحسین کاراژیان گفت: برنامه پزشک خانواده که فعلا در کشور اجرا می شود عمدتا مبتنی بر ارائه خدمات در سطح اول است و ارتباط مناسبی بین سطح اول و سطوح بالاتر وجود ندارد. ارائه کنندگان خدمات در سطح اول عملا بازخورد مناسبی را از سطح تخصصی دریافت نمی‌کنند و تکلیف آنها در تداوم مراقبت‌ها و خدمات به بیماران به خوبی روشن و مشخص نیست.

متخصص پزشکی خانواده افزود: در سیستم دولتی امکانات و نیروی تخصصی به اندازه کافی برای تداوم خدمات به بیماران وجود ندارد. بیشتر بیماران باید برای دریافت خدمات تخصصی یا مدت طولانی در انتظار بمانند یا به بخش خصوصی و مطب پزشکان مراجعه کنند که دریافت خدمات در این سطح هزینه زیادی را برای بیماران به همراه دارد.

کاراژیان ادامه داد،پزشکان در سطوح بالاتر ارجاع همکاری و انگیزه لازم برای ارائه پسخوراند به سطح اول جهت ادامه مراقبت‌های بیمار را ندارند و در برابر بیمار و سیستم سلامت پاسخگو نیست که این موضوع باعث عدم کارایی سطوح تخصصی و تحقق نیافتن اهداف ارجاع بیماران به سطح بالاتر می‌شود.

وی تشریح کرد: در کشورهای موفق در زمینه پزشک خانواده  مدیریت سلامت بیمار بر عهده پزشک خانواده است و تصمیم برای هرگونه خدمت تخصصی بر اساس نظر و صلاحدید پزشک خانواده گرفته می شود اما در کشور ما  اکثر تصمیمات برای درخواست یا ارائه خدمات در راستای تامین منافع پزشکان در حوزه درمان گرفته می شود.

متخصص پزشکی خانواده خاطرنشان کرد: با الکترونیکی شدن پرونده سلامت و لزوم ارسال اطلاعات بیماران از طریق اینترنت بین سطوح مختلف ارائه خدمات این مشکل ارتباط بین سطوح مختلف دوچندان می شود چرا که علاوه بر نیروی تخصصی کافی در سطوح بالاتر ارجاع ، تجهیزات مخابراتی پیشرفته با سرعت بالای اینترنت نیز مورد نیاز است.

وی اضافه کرد: با وجود سامانه های مختلف پرونده الکترونیک سلامت از جمله سیب، سینا ، ناب و سپاس امکان ارائه خدمات بطور یکسان در سراسر کشور وجود ندارد و در برنامه ریزی هر کدام از این سامانه ها آیتم های متفاوتی برای ارائه خدمت درنظر گرفته شده است. در هر سامانه انتظارات متفاوتی از ارائه دهنده خدمت دیده شده و داده های متفاوتی در سامانه ثبت می شود و تجمیع این داده ها در عمل غیرممکن است.

کاراژیان تصریح کرد: اکثر سامانه های پرونده الکترونیک سلامت برای کنترل و نظارت مسئولین ستادی طراحی شده اند که می‌توان با آنها بر کار نیروها در محیط نظارت کرد و از راه دور فعالیتها و رفتار کارکنان را رصد کرد . اما ارائه خدمت به مراجعین با این سامانه‌ها در عمل بسیار وقت گیر است و وقت زیادی از ارائه دهندگان خدمت را تلف می‌کند.

وی در دامه با اشاره به اینکه اکثر سامانه‌های پرونده الکترونیک سلامت و اطلاعات آنها ترجمه نرم افزاری دستورالعمل های معاونت بهداشتی است گفت: بسیاری از مطالب آنها به روز نشده و با مطالب علمی پزشکی همخوانی ندارد.

متخصص پزشکی خانواده با بیان اینکه یکی دیگر از مشکلات نظام ارجاع در شرایط کنونی برنامه پزشک خانواده نبود زمان کافی برای ثبت و درج اطلاعات بیمار است گفت: در مراکز جامع سلامت به علت بالا بودن جمعیت تحت پوشش هر پزشک یا مراقب سلامت فرصت کافی برای درج کامل و صحیح اطلاعات بیمار یا استفاده از آنها در مراجعات بعدی وجود ندارد.

کاراژیان اضافه کرد: در سطح دو و سه نیز به علت ازدحام بیماران یا نامناسب بودن تعرفه خدمات عملا داده ها بطور مناسب ثبت نمی‌شوند و بازخوردی به سطوح پایین تر داده نمی‌شود. پزشکان متخصص نیز وقت کافی  برای ثبت و ارسال پسخوراند مناسب ندارند و عملا نظارت مناسبی در این قسمت اعمال نمی‌شود.

گفتنی است در ادامه ابراهیم نوری گوشکی نماینده دستیاران پزشکی خانواده نوری درخصوص راهکارهای برطرف کردن مشکلات پزشکی خانواده گفت: فراهم کردن زیرساخت‌های مناسب از جمله امکانات سخت افزاری و نرم افزاری مناسب  همراه با سرعت اینترنت بالا از پیش نیازهای راه اندازی یک سیستم ارجاع مناسب و کارآمد است. بدون این امکانات عملا وقت زیادی از نیروهای متخصص کشور هدر می رود و بازدهی کار آنها بسیار کاهش می‌یابد.

نوری کوشکی افزود: طراحی و اجرای یک سامانه الکترونیک پرونده سلامت مناسب وکاربردی که با استفاده از آن ارائه دهنده خدمت بتواند به سادگی و در حداقل زمان داده های بیمار را در سامانه ثبت نماید و کار با آن ساده و راحت باشد. در این زمینه می توان از تجربیات کشورهایی که در زمینه نظام پزشکی خانواده و پرونده الکترونیک سلامت سال‌های متمادی تجربه دارند بهره‌مند شد.

وی ادامه داد: ارائه کنندگان خدمت باید زمان کافی برای ویزیت و مراقبت و درج اطلاعات در سامانه پرونده الکترونیک سلامت داشته باشند تا بتوانند داده ها را بطور کامل و صحیح در سامانه وارد نمایند. بالا بودن جمعیت تحت پوشش ارائه دهندگان خدمت یا لیست بلند بالای خدمات مورد انتظار باعث می‌شود تا زمان کافی برای ویزیت و مراقبت و ثبت اطلاعات بیمار وجود نداشته باشد.

نماینده دستیاران تخصص پزشکی خانواده گفت: در سطح تخصصی نیز لازم است به اندازه کافی نیروی متخصص برای ویزیت و ثبت داده های بیمار و ارسال پسخوراند مناسب وجود داشته باشد. به علاوه لازم است تعرفه مناسب برای ارائه خدمات تخصصی در نظر گرفته شود تا نیروهای متخصص انگیزه لازم برای انجام ویزیتهای استاندارد و پسخوراند صحیح به سطح اول را داشته باشند.

نوری خاطرنشان کرد: استفاده از توان بخش خصوصی با در نظر گرفتن تعرفه مناسب برای ارائه خدمات تخصصی می تواند بسیاری از کمبودها در بخش دولتی را جبران نماید و همچنین باعث تقویت و همکاری نیروهای متخصص در بخش خصوصی شود چرا که عملا فراهم کردن امکان ارائه تمام خدمات در بخش دولتی غیر ممکن است.

وی افزود: اجرای کامل برنامه پزشک خانواده می تواند موفقیت آن را تضمین نماید. اگر قرار است ما برنامه پزشک خانواده داشته باشیم باید از تجربیات موفق کشورهای پیشرو در این زمینه استفاده کنیم. نمی‌توانیم هر قسمت از برنامه پزشک خانواده را به دلخواه خود تغییر دهیم یا بخشهای مختلف آنرا بصورت سلیقه ای اجرا کنیم و بعد بخواهیم نتایج آنرا با سایر کشورها مقایسه کنیم.

نماینده دستیاران تخصص پزشکی خانواده ادامه داد: امروزه در کشورهای موفق و پیشرو در زمینه شاخصهای سلامت حدود 30 تا 40 درصد سرانه سلامت در سطح اول ارائه خدمات هزینه می‌شود اما در کشور ما این عدد در بهترین  حالت زیر 10 درصد است. بدون افزایش سرانه و هزینه کردن در زمینه پیشگیری و تشخیص زودرس بیماری‌ها نمی‌توان از هزینه های سرسام آور در بخش درمان کاست.

وی تصریح کرد: اجرای برنامه پزشک خانواده مناسب ترین برنامه برای استفاده بهینه از منابع محدود سلامت است و با اجرای برنامه های پیشگیرانه می توان هزینه های سلامت را کنترل کرد و هزینه کردن در این بخش بازدهی بسیار بیشتری دارد . لازم است استفاده از خدمات و تجهیزات فوق تخصصی در قالب نظام ارجاع و بر اساس گایدلاینهای علمی و به روز انجام شود وگرنه در این بخش هر چقدر هم هزینه شود باز هم کمبود بودجه وجود خواهد داشت.

نوری با اشاره به اینکه باید یک برنامه مدون و جامع در ارتباط با اجرای برنامه پزشک خانواده در کشور داشته باشیم گفت: بر اساس نظر کارشناسان سلامت تدوین شده باشد که با تغییر در مدیران ارشد وزارت بهداشت برنامه بصورت خودکار ادامه یابد. آنچه تا کنون اجرا شده است وابسته به شخص بوده و طبق نظر مسئولین سیاسی و اجرایی کشور بوده است.

نماینده دستیاران تخصص پزشکی خانواده تاکید کرد: بودجه بخش سلامت باید تحت نظر کارشناسان خبره در زمینه اقتصاد سلامت و با کارشناسی دقیق نوشته شود و نمایندگان محترم مجلس با دقت و ریزبینی کافی بندهای مختلف آنرا به تصویب برسانند . بودجه بخش سلامت باید به گونه ای نوشته شود که هر شخص حقیقی یا حقوقی نتواند در آن تغییراتی بدهد و با سلیقه افراد سیاسی و غیرکارشناس کم و زیاد نشود.

نوری اظهار کرد: تهیه برنامه های تبلیغاتی و آموزشی برای عامه مردم جهت آشنایی آنها با برنامه‌های پزشک خانواده و پخش آنها از شبکه های ملی صدا و سیما در ساعات پرمخاطب آنها می تواند در اجرای برنامه های سلامت بسیار مفید و موثر واقع شود.

وی اضافه کرد: با توجه به اینکه اکنون اولین دوره متخصصین پزشکی خانواده فارغ التحصیل شده‌اند و این عزیزان تجربه سال‌ها فعالیت پزشکی و اجرایی، کار با سامانه های سلامت و سابقه چند سال آموزش در دوره mph و دوره دستیاری در بیمارستان‌ها و درمانگاههای تخصصی را در کارنامه خود دارند می‌توانند کمک  مناسبی در بخش‌های آموزش ، برنامه ریزی ، مدیریت و اجرای برنامه پزشک خانواده در سراسر کشور باشند.

نماینده دستیاران تخصص پزشکی خانواده افزود: با توجه به قبولی تعدادی از متخصصین پزشکی خانواده در امتحان بورد سال 97 ، در نظر گرفتن اعضای هیات علمی گروه پزشکی خانواده از این عزیزان منجر به دلگرمی سایر دستیاران و ایجاد انگیزه  و گرایش بیشتر افراد نخبه به این رشته  و ارتقای آن خواهد شد که در آینده می‌توان از توان علمی و عملی آنان نیز بهره گرفت.

نوری گفت: در حالی‌که تنها 2 تا 3 درصد بیماران در بیمارستان‌های دانشگاهی بستری می‌شوند، این بیمارستان‌ها مکان مناسبی برای آموزش پزشکان عمومی و پزشکان خانواده نیست و آموزش این افراد باید در مراکز آموزشی سرپایی متمرکز شود. استفاده از تجربیات متخصصین پزشکی خانواده می‌تواند در این زمینه بسیار مفید و اثربخش باشد.

 وی در پایان اضافه کرد: امید است مسئولین وزارت بهداشت با استفاده از تجربیات کارشناسان خبره سلامت گام‌های موثری در جهت کنترل هزینه‌های سلامت و ارتقای سلامت مردم ایران عزیز اسلامی بردارند.

به گزارش فارس به اعتقاد علیرضا رئیسی، معاون بهداشت وزارت بهداشت نظام ارجاع پزشکی یا سطح بندی خدمات علاوه بر صرفه جویی در هزینه‌های سلامت، مزایای بسیار از جمله جلوگیری از سرگردانی و مراجعه بیماران از مطبی به مطب دیگر را دربر دارد. بررسی ها نشان داده است که ۳۶ درصد از بیمارانی که به مطب های متخصصان قلب و عروق مراجعه کرده اند و 22 درصد از مراجعین به پزشکان ارتوپدی به درستی مراجعه نموده و بیماری مابقی مراجعه کنندگان ارتباطی با متخصصین یاد شده نداشته است. 

اجرای کامل این طرح هرچند مزایای بسیاری را در پی خواهد داشت اما چالش‌هایی نیز در مسیر تحقق آن وجود دارد که در ادامه پزشکان خانواده به بررسی و ارائه راهکارهای اجرای صحیح آن پرداخته‌اند.