پایگاه خبری پزشکان و قانون؛

قیمت داروهای برند اصلی و ژنریک در طی دوره عمر خود مدام در حال تغییرند.

پیشنهاد: 

سازمان غذا و دارو، سازمان‌های بیمه‌گر و شرکت‌های ایرانی، قیمت‌های جهانی را رصد و با توجه به شرایط بازار برای کاهش قیمت داروهای وارداتی و ساخت داخل مذاکره و شرایط کاهش قیمت آنها را فراهم کنند.

شاید فکر کنیم قیمت دارو به‌خصوص داروهای برند اصلی در طی دوره پتنت ثابت هستند و اگر در زمان ورود به بازار ایران با یک قیمت خاص ثبت شدند، باید با همان قیمت ادامه دهند و اگر هم کاهشی اتفاق افتاد به دلیل دامپینگ است، اما اینطور نیست. قیمت همه داروها، حتی داروهای انحصاری به دلایل مختلف مرتبط با شرایط بازار جهانی در حال تغییر (و معمولا نزولی) است.

1- گسترش بازار: 

معمولا داروهای جدید، ابتدا در آمریکا، بزرگترین بازار دارویی دنیا و آزادترین بازار از نظر قیمت‌گذاری، با قیمت‌های بالا ثبت و سپس به بازارهای اروپا، ژاپن ، آسیا و.... وارد می‌شوند. معمولا با گسترش جغرافیای بازارهای دارویی و ورود دارو به کشورهای با سرانه درآمد پایین‌تر، در ۵ سال ابتدای معرفی دارو مصادف با کاهش قیمت داروهای نوآورانه است. مثلا داروی آیبرنس در طی ۴ سال گذشته از قیمت هر بسته ۷۰۰۰ دلار در امریکا به حدود ۲۰۰۰ دلار در منطقه خاورمیانه رسیده است.

2- تایید اندیکاسیون‌های جدید درمانی برای همان دارو: 

معمولا به‌دنبال دریافت تاییدیه‌های جدید و گسترش بازار، قیمت داروهای نوآورانه تغییر می‌کند. مثلا قیمت داروی کیترودا با دریافت تاییدیه‌های جدید و گسترش جغرافیای بازارهای فروش آن از هر ویال ۶ هزار دلار به حدود ۲۲۰۰ دلار در منطقه خاورمیانه رسید.

3- ورود داروی جدید با اندیکاسیون‌های مشابه به بازار: 

وقتی داروی جدید وارد بازار می‌شود، اهرم مذاکره که توسط سازمان‌های بیمه‌گر به کار گرفته می‌شود، باعث رقابت و کاهش قیمت در طی دوران پتنت می‌شود.

4- مطالعات اقتصادی دارو: 

 تعدادی از کشورها از روش «قیمت گذاری بر اساس ارزش» استفاده می‌کنند. در موارد زیادی سازمان‌هایی مانند NICE انگلستان ارزش نتایج بالینی دارو را با استفاده از مطالعات اقتصادی می‌سنجند و مذاکره با شرکت‌ها بر اساس همین مطالعات منجر به کاهش قیمت می‌شود.

5- مذاکرات بر مبنای حجم خرید توسط بیمه‌ها:

در بسیاری از کشورها سازمان‌های بیمه گر فعالانه با شرکت‌ها مذاکرات قیمتی بر مبنای حجم خرید انجام می‌دهند. برای جلوگیری از تاثیر قیمت یک بازار بر بازارهای دیگر، اغلب این توافقات محرمانه است. یکی از دلایل اختلاف قیمت‌های رسمی کشورها با قیمت‌های در بازار همین مذاکرات است. عمده فروش‌ها اغلب از این شرایط استفاده می‌کنند و داروهای ارزان را برای صادرات مجدد به کشورهای دیگر ارسال می‌کنند.

6- تمام شدن دوره پتنت و ظهور داروهای ژنریک:

بسته به تعداد داروهای ژنریک در بازار‌ و مکانیسم‌های قیمت‌گذاری بخصوص توسط بیمه‌ها، میزان کاهش قیمت داروهای اصلی پس از‌ تمام شدن دوره انحصار متفاوت است. معمولا کاهش قیمت از ۳۰ درصد شروع می‌شود و گاهی با ورود تامین‌کنندگان بیشتر تا ۶۰ درصد قیمت قبل از پایان یافتن دوره انحصار کاهش می‌یابند.

نتیجه‌گیری: همان‌طور که ملاحظه می‌کنید قیمت داروها یک‌ پدیده ایستا نیست و پدیده‌ای دینامیک است. از آنجایی که قیمت گذاری دارو در ایران (حتی داروهای ژنریک تولید داخلی) به روش ارجاع به قیمت‌های جهانی انجام می‌شود، خوب است که شرکت‌ها و سازمان‌های تصمیم‌گیرنده قیمت‌های جهانی را مدام و به صورت دقیق رصد کنند و در صورت لزوم برای مذاکره مجدد برای قیمت‌گذاری اقدام شود.

1- سیر نزولی قیمت، ‌بیشتر برای داروهای جدید گران‌قیمت اتفاق می‌افتد که از ابتدا قیمت بالایی دارند. در طرف مقابل داروهای قدیمی با قدمتی بیش از 30 سال داریم که از قبل قیمت پایین داشتند و امکان دارد حالا به دلیل افزایش هزینه‌های تولید قیمت‌شان افزایش یابد.

2- مذاکره برای قیمت‌گیری، با ارجاع به قیمت کشورهای دیگر باید شرایط استثنایی بازار ایران را در مقایسه با کشورهای مرجع  مانند ترکیه درنظر بگیریم. داروها در ایران حق انحصار ندارند و معمولا ورود انها به لیست بیمه سال‌ها طول می‌کشد، اما مثلا در ترکیه شرکت‌ها می‌دانند اگر قیمت داروهای‌شان را پایین بیاورند حداقل ۱۵ سال بازاری انحصاری (به دلیل رعایت پتنت) و همین طور بزرگ (به دلیل پوشش بیمه همگانی) خواهند داشت.