۲۵ بهمن سال جاری، انتشار خبر مسمومیت در مدرسه راهنمایی دوشیفته پسرانه قم باعث شد تا فرضیه مسمومیت‌ها صرفا در مدارس دخترانه، خاتمه یابد. همه این موارد این سوال را ایجاد کرد که آیا ممکن است داستانی پشت ماجرای مسمومیت دانش‌آموزان باشد؟

نکته تاسف‌بارتر اینکه بررسی آرشیو اخبار نشان می‌دهد که حدود 8 سال پیش اتفاقات مشابهی در افغانستان رخ داده که در آن زمان به طالبان که در حکومت نبود و با تحصیل دختران مخالفت می‌کرد، نسبت داده شد. تامل برانگیز این که طالبان بعد از رسیدن به قدرت، بدون نیاز به مسموم سازی دختران دانش آموز، آنها را از تحصل منع کرده است.

پیگیری‌ها حالا جزئیات بیشتری از این ماجرا را نشان می‌دهد؛ نقطه ثقل ماجرا به بروجرد منتقل می‌شود، شهری که از دوم اسفندماه وارد ماجرای سریالی مسمومیت دختران دانش‌آموز در ایران شد. تعدادی از دانش‌آموزان دبیرستان احمدیه بروجرد می‌گویند قسمت‌هایی از بدن‌شان در مدرسه فلج شده است. از سوی دیگر دو دانش‌آموز مدرسه 15خرداد بروجرد می‌گویند که شیئی شبیه یک بمب کوچک را دیده‌اند که از بیرون مدرسه به حیاط پرتاب شده و ماده‌ای که از آن بیرون می‌آمده، آنها را مسموم کرده است. نظر یک پزشک در بیمارستان آیت‌الله بروجردی این است که مسمومیت دانش‌آموزان از هرچه بوده، از استشمام گاز مونوکسید کربن نبوده است.

دانش‌آموزان دبیرستان دخترانه احمدیه در روزهای دو و شش اسفندماه و دانش‌آموزان دبیرستان 15خرداد، در روز هفتم اسفندماه با استشمام ماده‌ای ناشناخته راهی بیمارستان‌های امام خمینی (ره) و آیت‌الله بروجردی بروجرد در استان لرستان شدند؛ روی هم حدود ۲۶۰ دانش‌آموز که بعضی‌ از آنها هنوز بدحالند و بعضی مرخص شده‌اند. در فاصله بین روز شنبه که دانش‌آموزان مدرسه احمدیه راهی بیمارستان شدند و روز یکشنبه که ۱۰۷ دانش‌آموز مدرسه 15خرداد هم مسموم شوند، نوع واکنش‌ها به این موضوع هم عوض شد؛ اگر تا قبل از این مسئولان وزارت‌های آموزش‌و‌پرورش و بهداشت، اطلاعات و دیگر مسئولان دولتی، اعلام کردن دلیل این مسمومیت‌ها را به تعویق می‌انداختند، دیروز این سریال انکار و سوال به پایان رسید و بعضی نمایندگان مجلس و معاون تحقیقات مجلس از عمدی بودن این مسمومیت‌ها در مدارس دخترانه خبر دادند. 

اما ماجرا ختم به اینجا نشد. روز یکشنبه دبستان فرشتگان واقع در منطقه یک بروجرد هم شاهد مسمومیت دیگری این بار برای دانش‌آموز دختر پایه ابتدایی بود؛ اتفاقی که به گفته والدین یکی از دانش‌آموزان مصدوم، نزدیک به ۶۰ دانش‌آموز را روانه بیمارستان کرد. تعداد زیادی از دانش‌آموزان هم که با علائم تهوع و سرگیجه مواجه شده بودند، در حیاط مدرسه از سوی تکنسین‌های اورژانس با سرم به صورت سرپایی درمان شدند.

همایون سامه نجف‌آبادی، عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس شورای اسلامی اولین مقام مسئولی بود که به شکل علنی گفت که مسمومیت دانش‌آموزان در قم و بروجرد عمدی است. او گفت تا آنجایی که اطلاع دارم، وزارت بهداشت درحال بررسی است ولی به نظر من نتیجه‌ آن مشخص نشده است؛ به این معنا که نتوانسته‌اند پاسخ قانع‌کننده‌ای دهند: «نکته دیگر اینکه درست است که موضوع در کمیسیون بهداشت مطرح نشده ولی رئیس کمیسیون، نامه‌نگاری‌های لازم با دولت را درباره این موضوع انجام داده است. آنچه مشخص است این است که هم در قم، هم در بروجرد مسئله عمدی است. برای ما سوال است که روی چه حسابی در مدارس این اتفاقات رخ می‌دهد؟ من نمی‌دانم یعنی ارگان‌های اطلاعاتی ما نمی‌توانند تمام مدارک، قرائن و آنچه به‌جا مانده را بررسی کنند و به عامل برسند؟ وزیر اطلاعات وارد این پرونده شده ولی متاسفانه گزارشی به مجلس داده نشده است.»

نفر بعدی فاطمه مقصودی، نماینده بروجرد بود که تاکید کرد این مسمومیت‌ها در قم و بروجرد، صد‌درصد عمدی است: «علاوه بر مدرسه احمدیه و ۱۵ خرداد، مدرسه توحید نیز درگیر این موضوع شده است. مدارس توحید و احمدیه، مدارس راهنمایی و دبیرستان هستند و کلاس‌های‌شان به‌صورت شیفتی در یک ساختمان تشکیل می‌شود. درواقع این اتفاق نخست در مدارس توحید و احمدیه، سپس در دبیرستان ۱۵ خرداد رخ داد. اتفاق مذکور بسیار حائز اهمیت است و ‌باید منشأ آن هرچه زودتر مشخص شود. هم‌اکنون مسئولان مربوطه در شهر بروجرد حضور دارند و پیگیر این موضوع‌اند. سرنخ‌هایی هم پیدا شده که حاصل بررسی دوربین‌های مداربسته مدارس توسط نیروهای امنیتی است. این سرنخ‌ها نشان‌دهنده آن است که اتفاق رخ‌داده نه‌تنها طبیعی نیست که عمدی هم هست اما تا زمانی که دلیل آن مشخص نشود، نمی‌توان بیش از این درباره‌اش صحبت کرد.»

در بدنه وزارت بهداشت اگرچه پدرام پاک‌آیین، سخنگوی وزارتخانه از تشکیل کمیته علمی ویژه‌ با دستور وزیر بهداشت برای بررسی مستمر علت و وضعیت مسمومیت دانش‌آموزان در قم خبر داده و گفته بود که مسئولیت این کمیته بررسی شواهد علمی و آزمایشگاهی مسمومیت‌های شماری از دانش‌آموزان در قم است و یافته‌های این کمیته علمی از طریق رسانه‌ها در اختیار عموم قرار می‌گیرد، اما یونس پناهی، معاون تحقیقات و فناوری وزیر بهداشت وقتی در مقابل سوال خبرنگاران مشهدی قرار گرفت، اظهار نظری کرد که مثل بمب ترکید. او ابتدا گفت که مسمومیت دانش‌آموزان قمی عمدی بود چون افرادی دوست داشتند تمام مدارس دخترانه تعطیل شود، اما ظاهرا پس از بازتاب گسترده سخنانش، آن را تکذیب کرد. 

وی در نشستی خبری در مشهد افزود: «پس از مسمومیت چندین باره دانش آموزان در مدارس قم، مشخص شد افرادی دوست داشتند که تمامی مدارس، به خصوص مدارس دخترانه تعطیل شوند. مسمومیت دانش آموزان مدارس قمی ناشی از ترکیبات شیمیایی در دسترس بود از این رو عفونی و قابل انتقال به دیگران نیست.»

پناهی که عضو اصلی کمیته علمی تخصصی بررسی این ماجرا نیز بوده است، تصریح کرد: «این موضوع با تاکید ویژه وزیر بهداشت، مورد تحقیق و بررسی قرار گرفته است و تاکنون مشخص شده، ترکیبات مواد شیمیایی، جنگی نیست و هیچ نشانه‌ای از مسری بودن ندارد. دانش‌آموزان مسموم شده نیاز به درمان تهاجمی ندارند و درصد زیادی از عوامل شیمیایی دخیل در این مسمومیت پیشگیرانه است.»

معاون وزیر بهداشت تمام این حرف‌ها را در حالی گفته بود که عصر روز یکشنبه، اظهارنظر دیگری از او منتشر شد: «آنچه از بنده درباره علل بیرونی این مسمومیت‌ها و عمدی بودن آنها نقل شده، مورد تایید نیست و نقل‌قول دقیقی هم صورت نگرفته است. تحلیل علمی و طبی مسمومیت‌ها از جمله ماهیت غیر ویروسی و غیرمیکروبی آن در کمیته علمی صورت گرفته است، اما درباره اینکه این مسمومیت‌ها ناشی از کدام علت بیرونی بوده و عامدانه بوده است یا خیر، بنده اطلاعی ندارم و حدس و گمان‌ها در این باره را نیز تایید نمی‌کنم.»

اگرچه پیگیری‌های «پزشکان و قانون» از مسئولین وزارت بهداشت و دانشگاه‌های علوم پزشکی بابت چرایی این موضع‌گیری متناقض تا این لحظه به نتیجه نرسیده است، اما این پیگیری‌ها قطعا ادامه داشته و تا حصول یک نتیجه قطعی از علت وقوع این مسمومیت‌ها، از پای نخواهیم نشست.